برای شناخت سیره حضرت رسول(ص) چه کتاب‌هایی بخوانیم؟
«از آن میان، پیری پرسید: نام او را چه کرده‌ای، ای عبدالمطلب؟
– محمد.
– از چه رو محمدش نام کردی؛ با آنکه پیشتر در میان پدران و خویشانت این نام نبود؟
عبدالمطلب بر آن شد که قصه آن رویای عروسش را باز گوید. لیک به ناگاه در خاطرش آورد که آن راز باید که پوشیده ماند. پس لختی به اندیشه اندر شد و آنگاه گفت:… تا سپاسگزار الله در آسمان و دوستار بندگان او در زمین باشد…»
به گزارش «مبلغ» – به بهانه نزدیک شدن به مبعث پیامبر اسلام، به سراغ برخی از کتاب‌هایی رفتیم که با موضوع پیامبر مهربانی به چاپ رسیده است.
آفتاب آخرین
«آفتاب آخرین» نگاهی مجمل و ساده بر زندگی پیامبر اسلام(ص) دارد. در مقدمه آن آمده است که «این اثر در قالبی مینی‌مالیستی، جذاب و شیرین که مورد توجه نسل جوان نیز هست منتشر شده و متناسب با بی‌حوصلگی و پرمشغله بودن مخاطب است.» این کتاب که از زبان و بیانی ساده برای بازگویی زندگی و حوادث دوران پیامبر بهره می‌برد در قالب جملاتی کوتاه و بعضا متکی بر اصول دیالوگ نمایشی خواننده نوجوان را با روایتی سهل به خوانش تاریخ اسلام فرامی‌خواند. این اثر به سفارش فرهنگسرای خاتم وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و توسط موسسه نشر شهر در ۱۰۳ صفحه و شمارگان ده هزار نسخه منتشر شده است.
سرزمین نور
مجموعه‌کتب «از سرزمین نور» با محوریت زندگی پیامبر اسلام(ص) برای گروه سنی نوجوانان تالیف و مورد توجه کارشناسان دینی و ادبی و مخاطبان نوجوان قرار گرفته است. درباره تاریخ صدر اسلام، نویسندگان معاصر کشورمان آثار متعددی را نوشته و منتشر کرده‌اند که در اغلب آنها تنها به گوشه‌هایی از این مقطع تاریخی حساس و سرنوشت‌ساز اشاره شده است. البته در بین این نویسندگان، افرادی هم بوده‌اند که با مطالعه مستمر و پیگیر درخصوص زوایای پیدا و پنهان تاریخ صدر اسلام به نوشتن آثار قابل تأمل در این زمینه اقدام کرده‌اند. از جمله، محمدرضا سرشار که مجموعه پانزده مجلدی این نویسنده با عنوان «از سرزمین نور» با محوریت زندگی رسول گرامی اسلام حضرت محمد(ص) مورد توجه کارشناسان دینی و ادبی و مخاطبان نوجوان قرار گرفته است.
سیمای پیامبر خدا
کتاب «سیمای پیامبر خدا» ترجمه کتاب «کحل‌البصر» است. نگارنده در این کتاب ضمن بیان زندگی حضرت محمد(ص) از زمان تولد تا رحلت به شرح اخلاق و سیره ایشان می‌پردازد و موضوعاتی چون وفات حضرت عبدالمطلب، ازدواج با حضرت خدیجه(س) و زندگی افرادی چون ابوطالب را بررسی می‌کند. در پایان نیز جنگ‌های پیامبر(ص) را معرفی می‌کند.
سیمای پیامبر اعظم در آینه نهج‌البلاغه
«سیمای پیامبر اعظم در آینه نهج‌البلاغه» حاصل گفتارهای حضرت استاد درباره پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است که با هدف ارائه تفسیری بر بخش‌هایی از سخنان امیرمومنان، حضرت علی‌علیه‌السلام درباره نبوت و پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و پاسخگویی به بخشی از عقاید شبهه‌افکنان درباره گستره دعوت انبیا سامان یافته است. نوشتار حاضر در ۳ فصل توسط غلامعلی عزیزی‌کیا نگارش یافته و به همت انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شده است.
تاریخ اسلام
تاریخ در پیوند با زمان و انسان معنا می‌یابد و حتی تاثیر تاریخ و گذر زمان نه‌تنها در یک فرد که در ملت‌ها و نژادها روشن است. باید اندیشید و درنهایت به داوری نشست. نویسنده با همین اندیشه، می‌خواهد دفتر قطور تاریخ را به رویمان بگشاید و از اسلام بنویسد. وی مجموعه «تاریخ اسلام» را در پنج بخش اصلی و ۱۶ فصل تدوین کرده است و می‌کوشد تا برای هر یک از حوادث عصر نبوی، منابع جداگانه و متنوعی بیاورد. همچنین با بیان شواهد قرآنی و حدیثی، حوادث را از شکل گزارش صرف بیرون آورده و به تحلیل و بررسی مناسب برخی از آنها پرداخته و به شبهه‌های مربوط به هر موضوع نیز توجه کرده است. مهم‌ترین عنوان‌های مطالب کتاب عبارتند از: جزیره‌العرب (موقعیت جغرافیایی، اجتماعی و تمدنی)، صفات و روحیات عرب، ادیان و مذاهب در شبه‌جزیره عربستان و اطراف آن، محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله از تولد تا بعثت، کودکی و نوجوانی حضرت محمد(ص)، جوانی حضرت محمد(ص)، از بعثت تا هجرت، دعوت علنی و آغاز مخالفت‌ها، پی‌آمدهای مخالفت قریش و اقدامات آنان، همسران پیامبر، اقدامات اساسی پیامبر اسلام در مدینه، تشکیل نیروهای رزمی اسلام و از دعوت جهانی تا رحلت پیامبر اسلام.
تاریخ تحقیقی اسلام
«تاریخ تحقیقی اسلام» که نتیجه تلاش ۲۰ ساله مولف است و ازجمله ویژگی‌های آن می‌توان به نکات زیر اشاره کرد. از آنجا که کتاب‌های تاریخی تحت‌تاثیر سیاست‌های حکومت‌های وقت به نگارش درآمده است، متاسفانه دارای معایب و تحریفات فراوانی می‌باشد، از این‌رو در تالیف این مجموعه، از قرآن به‌عنوان یک منبع متقن و مستدل و غیرقابل تحریف برای بررسی و تحلیل حوادث زمان پیامبر اکرم(ص) استفاده شده و شأن نزول آیاتی که درباره حوادث مختلف نازل شده، بیان گردیده است. مولف تلاش کرده علت تناقض نصوص یا تحریف‌های انجام شده را ریشه‌یابی و تحلیل کند. همچنین مولف تلاش کرده از منابع دست اول استفاده کند و در این میان عنایت ویژه‌ای به منابع شیعی، داشته است.
راز بزرگ رسالت
کتاب «راز بزرگ رسالت» یا «نقد کتاب بیست‌و‌سه سال»، نوشته آیت‌الله جعفر سبحانی، توسط موسسه امام‌صادق(ع) منتشر شده است. کتاب بیست و سه سال که در عصر حاضر نقد و محتوای آن سطر به سطر نقد شده است، از آثار ضددینی و ضداسلامی دوران حکومت پهلوی است.
رمان محمد(ص)
«محمد(ص)» روایتی است که در ۱۵ بخش به سرانجام رسید. زاویه دید راوی اول شخص است. شخصی یهودی که در رمان به‌عنوان یک دانشمند معرفی می‌شود از طرف شورای عالی یهود مأمور می‌شود به سمت پیامبر اسلام گرایش پیدا کرده، یا او را کشته یا عقایدش را به چالش بکشد.
محمد پیامبری برای همیشه
کتاب «محمد پیامبری برای همیشه» متن پیاده‌شده چهار سخنرانی از حسن رحیم‌پورازغدی است که در ارتباط با شخصیت پیامبر اکرم(ص) در مناسبت‌های گوناگونی ایراد شده است.
سخنرانی اول که به مناسبت میلاد پیامبر اکرم(ص) است، پس از ذکر مقدماتی از ویژگی‌های آن حضرت، به دنبال بیان چند نکته از شیوه حکومت اسلامی پیامبر می‌باشد تا پاسخی اجمالی به این پرسش باشد که «برای رشد و بالندگی و رسیدن به اهداف الهی در حکومت اسلامی چه باید کرد؟»
در سخنرانی دوم کتاب محمد(ص) پیامبری برای همیشه ابتدا به ذکر خصوصیاتی از حضرت پیامبر از زبان امام حسین(ع) پرداخته و به یکی از بزرگ‌ترین خدمات پیامبر به بشریت یعنی آموختن نحوه ارتباط با خداوند سخن می‌گوید. درنهایت به برخی رفتارهای اجتماعی حضرت اشاره می‌نمایند.
در سخنرانی سوم کتاب ایشان به برخی شبهات مطرح‌شده که به دنبال تضعیف و تحریف اعتقاد به نبوت است و با ژست‌های علمی و جامعه‌شناسانه و دین‌شناسانه به خورد مسلمانان داده می‌شود، اشاره کرده و به دنبال پاسخگویی به آنهاست.
در سخنرانی چهارم نیز ایشان با الگو‌برداری از جامعه اسلامی عهد رسول، نکاتی راجع به نظریه حکومت دینی مطرح نموده و به انتقادات وارد بر آن پاسخ می‌دهند.
قصه‌های پیامبران
«قصه‌های پیامبران» عنوان کتابی است از مرتضی امین که در ۲۴ صفحه و توسط انتشارات پیام آزادی در سال ۱۳۹۰ به چاپ رسیده است. موضوع اصلی این کتاب قرآن است. از مرتضی امین، کتاب‌های قصه‌های امثال و حکم(پیام محراب)، القرآن الکریم(پیام عدالت)، نیز در بازار کتاب موجود می‌باشد.
داستان پیامبران
«داستان پیامبران» عنوان کتابی است از علی موسوی گرمارودی که در ۲۲۰ صفحه و توسط انتشارات قدیانی در سال ۱۳۹۱ به چاپ رسیده است. موضوع اصلی این کتاب پیامبران است.
فروغ ابدیت
در کتاب «فروغ ابدیت» به بیان وقایع مهم و حوادثی که آموزندگی بیشتری دارند پرداخته شده و از تفصیل و بیان رویدادهای جزئی خودداری شده است. این کتاب با مدارک تاریخی شیعه منطبق بوده و از افسانه‌ها و خرافاتی که با تاریخ زندگی پیامبر اسلام آمیخته شده، خالی است.
آنک آن یتیم نظرکرده
«آنک آن یتیم نظرکرده» روایتی از زندگی پیامبر(ص) از زمان تولد تا هجرت به حبشه است که با نثری تاریخی که به فارسی دری نزدیک است نگاشته شده است. این رمان به زبان‌های عربی، ترکی استانبولی و انگلیسی نیز منتشر شده است.
شعاعی از نیر اعظم
کتاب «شعاعی از نیر اعظم» در بردارنده بخش‌هایی چون ویژگی‌های رسول اعظم(ص)، ویژگی‌های عصر بعثت، بعثت پیامبر(ص)، وقایع خاص در تاریخ پیامبر اکرم(ص)، پایه‌گذاری تمدن اسلامی، نقش اهل بیت(ع) در نهضت نبوی، انواع تعامل با پیامبر اکرم(ص) و وظایف مسلمانان نسبت به ایشان در قطع وزیری با قیمت ۳۳هزارریال روانه بازار نشر شد.
در این کتاب در قالب چند بخش به تاریخ صدر اسلام، با محوریت شخصیت، اندیشه و منشور فکری و عقیدتی پیامبر اکرم(ص) پرداخته‌اند. کتاب با ویژگی‌های پیامبر آغاز می‌شود و با بحث روی حقیقت وجودی و خلقت نوری پیامبر اعظم(ص)، تصدی حکومت الهیه و ولایت مطلقه را مورد بررسی قرار می‌دهد. تحلیل اخلاق و سیره پیامبر از نظر فردی و شخصی و نیز اخلاق حکومتی ایشان، بخش‌های دیگر این کتاب را تشکیل می‌دهند. در فصل دیگری تعلیمات پیامبر بررسی شده است و در ویژگی‌های عصر بعثت، به فراگیر بودن جاهلیت در این مقطع تاریخی و نیز انحطاط اخلاقی اعراب بدوی می‌پردازد. سرگردانی و فقر و حاکمیت طاغوت‌ها، از موارد دیگری هستند که در بررسی ویژگی‌های اعراب پیش از اسلام، مورد بررسی قرار گرفته شده است. در آخرین بخش به وظایف مسلمانان نسبت به پیامبر اکرم اشاره می‌شود و به‌طور دقیق، جزء به جزء و مفصل این وظایف و چگونگی تحقق آنها را ذکر می‌شود.
این مجموعه حاصل پژوهش گروهی از محققان و فضلای حوزه علمیه قم، با نظارت و هدایت موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی تدوین شده و توسط انتشارات سروش در سال پیامبر اعظم(ص) مجال نشر یافته است.
پیام‌آور رحمت
«پیام‌آور رحمت» کتابى است مختصر که درباره سیره رسول گرامى اسلام(ص) نگاشته شده است. مولف این کتاب از اساتید برجسته تاریخ حوزه علمیه قم است. او در این کتاب از شیوه معمول مورد قبول مورخان و محققان عرصه تاریخ که کشف حقیقت مبتنى بر نصوص تاریخى در پرتو قراین و شواهد است، پیروى کرده و سعى نموده است ناگفتهها و کمگفتهها و مشکلات و معضلات سیره را بیان نماید. در انتخاب مطالب و گزینش مصادر صرفا به منابع سیره و تاریخ اسلام بسنده نکرده بلکه از صدها کتاب گوناگون از جمله تفسیر، حدیث، رجال، فضایل، ادبیات و… استفاده نموده و علاوه‌بر آن براى تحقیق میدانى درباره جنگ موته و نگاشتن شرح حال جعفربن‌ابیطالب به کشور اردن سفر نموده و از شهرهاى موته، مَزار، معان، منطقه بَلقا و بندر عقبه در نزدیکى مرز عربستان دیدن کرده است.
نویسنده در مقدمه کتاب معرفى اجمالى از جزیره‌العرب، اوضاع جغرافیایى و اقتصادى و نیز وضعیت سیاسى و اجتماعى و دین و فرهنگ آن سامان ارائه مىدهد و سپس طى سه فصل به بررسى سیره پیامبر اکرم(ص) مىپردازد. در فصل اول به وقایع قبل از بعثت پیامبر پرداخته و موضوعاتى چون ولادت پیامبر، دوران شیرخوارگى، سفر شام، جنگهاى فجار، ازدواج با خدیجه، ولادت على‌علیه‌السلام، آئین پیامبر قبل از بعثت و… را مورد بررسى قرار مىدهد. فصل دوم که به وقایع دوران بعثت اختصاص یافته شامل موضوعاتى چون: بعثت، نقد و بررسى حدیث عایشه، تاریخ بعثت، پیشگامى على(ع) در اسلام، دعوت خویشاوندان، دعوت عمومى، واکنش قریش، شکنجه و آزار مسلمانان توسط مشرکان، هجرت به حبشه، داستان شعب ابوطالب، وفات ابوطالب و خدیجه، سفر به طائف، إسرا و معراج، دعوت قبایل، بیعت عقبه اول و دوم، علل گرایش یثربیان به اسلام، مقدمات هجرت به مدینه و… مىباشد.
در فصل سوم هم که به وقایع دوران پس از هجرت تا رحلت پیامبر اکرم(ص) اختصاص یافته به موضوعاتى چون: تشکیلات یهودیان یثرب، پیمان عمومى مدینه، غزوات و سریههاى پیامبر، صلح حدیبیه، بیعت رضوان، فتح مکه، عظمت امیرالمومنین على‌علیه‌السلام، تولد ابراهیم فرزند پیامبر(ص)، امیرالمومنین جانشین پیامبر در مدینه در جریان جنگ تبوک، داستان مباهله، حجه‌الوداع، داستان غدیرخم، سفارش قرآن و اهل بیت، وصیتى که نوشته نشد، رحلت پیامبر، دفن پیامبر و آغاز اختلاف و… پرداخته شده است.
مستشرقین و پیامبر(ص)
کتاب «محمد» نوشته خانم کارن آرمسترانگ، با ترجمه کیانوش حشمتی، پرفروش‌ترین کتاب سال آمریکا پس از حادثه ۱۱ سپتامبر است که چاپ نخست آن، سال ۱۳۸۳ در انتشارات حکمت تهران به چاپ رسیده است.
خانم کارن آرمسترانگ، یکی از صاحب‌نظران دین در جهان غرب است. وی به مدت هفت سال راهبه‌ای کاتولیک بود. سپس در ۱۹۶۹ در دانشگاه‌های آکسفورد لندن، ادبیات کلاسیک و مدرن خوانده است. وی چند برنامه تلویزیونی نیز، درباره پولس رسول و تاریخ کلیسا تهیه کرده است. او سپس، به نوشتن کتاب‌هایی در زمینه اندیشه دینی روی آورد، درحالی‌که جهان‌نگری او، برآمده از بینش دینی مسیحی و خردباوری غربی است. وی همواره کوشیده است به‌عنوان یک پژوهشگر به دین‌ها بنگرد. به سخن دیگر، تلاش آرمسترانگ این بوده تا بنیاد مشترک دین‌های سامی را بیابد و از میان آنها پلی بزند. این بنیاد مشترک از دید او، پیام مهر و محبت این دین‌ها است. تالیفات وی از جمله، کتاب‌های پرفروش و نام‌آورجهان است. این آثار عبارتند از: «ازمیان معبر باریک» که زندگی‌نامه خود نویسنده است. «تاریخچه‌ای از خدا»؛ این کتاب به بیش از سی زبان ترجمه شده است، «اسلام تاریخی کوتاه»، «کتاب بودا»، «در جست‌وجوی خدا: بنیادگرایی در آیین یهود»، «مسیحیت و اسلام»، «تاریخ اورشلیم: یک شهر، سه دین»، «خدا‌شناسی از ابراهیم تاکنون» و «عارفان انگلیسی قرن چهاردهم».
اما، انگیزه او از نوشتن این کتاب، دفاع از اسلام و روشن‌کردن ذهن مسیحیان غربی، نسبت به چهره نورانی پیامبر خدا(ص) است که پس از انتشار آیات شیطانی سلمان رشدی در غرب، دچار ابهام شده بود. خانم آرمسترانگ به خاطر نوشتن این کتاب در سال ۱۹۹۹، به دریافت جایزه رسانه شورای امور عمومی مسلمانان مفتخر شد. کتاب حاضر، در ۳۷۷ صفحه و ۱۰ فصل تنظیم شده است. پاورقی‌ها و ارجاع‌های هر فصل در پایان کتاب با عنوان یادداشت‌ها آمده است. در ابتدای کتاب نیز، دو مقدمه از نویسنده و مترجم کتاب آمده است. مترجم، کتاب را در سال ۱۳۸۲(۲۰۰۴م) ترجمه کرده و هدفش نیز، دغدغه‌هایی بوده که پس از انتشار آیات شیطانی و خلأ موجود، برای معرفی چهره واقعی پیامبره در غرب و به‌ویژه به زبان انگلیسی، برای وی وجود داشته است. کتاب حاضر، نوشته یک غیرمسلمان است که درباره پیامبر و پس از حادثه سلمان رشدی نوشته شده است. پس از ترجمه، مشاوره این کتاب و مطابقت آن با متون اسلامی برعهده شیخ عبدالله حقیقت بوده که در مواردی به نقد مطالب نویسنده در زیرنویس‌ها پرداخته است.
منبع: فرهختگان