آرایش غلیظ عربستان سعودی!

به گزارش «مبلغ» به نقل از ایسنا – روسیه تنها چند ماه قبل به اوکراین حمله کرده بود و گزارش ادلمن بر مشاهدات ژئوپلیتیکی او متمرکز بود. ادلمن نوشت: «من داووس را با الهام از شجاعت اوکراینی‌ها و لهستانی‌ها ترک کردم، و بیشتر از همیشه درباره شکاف جهانی بین دموکراسی و استبداد متقاعد شدم.»

آن شکاف واقعی است. همانطور که مرکز غیرانتفاعی حقوق بشر خانه آزادی می گوید، در سرتاسر جهان، «استبداد علیه دموکراسی در حال پیشرفت است». با این حال، شکاف بین دموکراسی و خودکامگی که ادلمن به درستی شناسایی کرد، باعث نشده است که شرکت او از امضای قراردادهایی به ارزش حداقل ۹.۶ میلیون دلار در چهار سال گذشته با یکی از ثروتمندترین حکومت‌های خودکامه جهان: پادشاهی عربستان سعودی خودداری کند.

خانه آزادی عربستان سعودی را به عنوان یکی از بدترین کشورهای جهان از نظر حقوق بشر و آزادی های مدنی و سیاسی معرفی می کند. مایکل آبراموویتز، رئیس خانه آزادی می گوید دولت سعودی «واقعاً تقریباً تمام حقوق سیاسی و آزادی‌های مدنی را محدود می‌کند و درگیر زندان‌های خودسرانه، شکنجه، [و] اعدام مخالفان می‌شود».

وضعیت حقوق بشر در عربستان رو به بدتر شدن است و همچنان چهره آن در جهان در حال بهبودی است

تصویر تلخی ست، وضعیت حقوق بشر در عربستان سعودی از اکتبر ۲۰۱۸ یعنی زمانی که جمال خاشقجی در سفارت این کشور در ترکیه قطعه قطعه شد تغییر چندانی نکرده است. دستگاه های اطلاعاتی آمریکا می گویند این عملیات مستقیما توسط ولیعهد سعودی، محمد بن سلمان، “تأیید” شده است. سارا لی ویتسون، مدیر اجرایی دموکراسی برای جهان عرب می گوید: تحت حکومت ولیعهد، «قدرت در عربستان سعودی بسیار بیشتر از گذشته متمرکز شده است». هر انتقادی از دولت، هر انتقادی از محمد بن سلمان، با سرکوب شدید مواجه می شود. با این حال، در همان دوره، تصویری که دولت سعودی برای مخاطبان با نفوذ آمریکایی ارائه می شود، با کمک پیمانکاران کلیدی، از جمله ادلمن، بسیار درخشان تر از واقعیت شده است .

بر اساس تجزیه و تحلیل گاردین از اسناد وزارت دادگستری آمریکا که توسط این وزارت خانه منتشر شده است، از زمان قتل خاشقجی، این شرکت قدرتمند روابط عمومی ۹.۶ میلیون دلار هزینه از سازمان‌های دولتی عربستان سعودی و شرکت‌های تحت کنترل رژیم عربستان دریافت کرده یا با آن قرارداد بسته است. اسنادی که ادلمن ثبت کرده است، تأیید دقیق میزان پول پرداخت شده توسط دولت سعودی را دشوار می کند و این شرکت به درخواست گاردین برای اظهار نظر یا درخواست ارائه رقم دقیق پاسخ نداده است.

چگونه کارکشته های روابط عمومی بحران سیاست جهانی یک کشور را حل می کنند؟

بیشتر تمرکز شرکت ادلمن برای رژیم عربستان بر بازسازی شهرت آن در ایالات متحده متمرکز شده است، تلاشی که پادشاهی قبل از کشته شدن خاشقجی توسط عوامل سعودی آغاز کرده بود. در فوریه ۲۰۲۰، ادلمن به عنوان یک نماینده خارجی به نمایندگی از شرکت «صنایع پایه عربستان سعودی»، یک تولیدکننده مواد شیمیایی که بخش عمده مالکیت آن متعلق به دولت است، برای تبلیغ گردهمایی مدیران اجرایی “Business ۲۰” که در آن سال در ریاض برگزار شد، ثبت نام کرد.

ادلمن بعد از این، کمپینی را آغاز کرد که تخمین زده می شود بیش از ۵.۶ میلیون دلار هزینه به همراه داشته است، این کمپین شامل ارسال منظم بیانیه های مطبوعاتی بود که موضوعاتی مانند «حضور زنان در تجارت عربستان» و «دوبرابر کردن تلاش ها برای توانمندسازی زنان و جوانان» و موضوعاتی از این دست را تجلیل می کرد.

در یکی از این متون منتشر شده، نقل قولی از شاهزاده «ریما بنت بندر آل سعود»، سفیر عربستان سعودی در ایالات متحده، وجود داشت که «تعهد عمیق B۲۰ عربستان سعودی به توانمندسازی زنان را تحسین می کند»، این اظهارات در حالی در مطبوعات آمریکایی مورد توجه قرار می گیرند که رژیم سعودی همچنان به زندانی کردن فعالان حقوق زنان ادامه می دهد و گاهی اوقات آنها را به دلیل انتشار توییت هایی در انتقاد از دولت به چندین دهه زندان محکوم می کند و نویسندگان ویکی پدیانی عربی را به زندان می اندازد.

بعداً در سال ۲۰۲۰، ادلمن موافقت کرد که برای «نئوم»، شهر جدید ۵۰۰ میلیارد دلاری در شمال غربی عربستان سعودی «مشاوره استراتژیک»، «روابط رسانه‌ای»، «شناسایی و مشارکت ذینفعان» و سایر کارهای برندسازی و تبلیغاتی را در ایالات متحده انجام دهد. او در ابتدا برای این پروژه قرار دادی سه ماهه بست، اما تا اینجا حد اقل دو بار این قرارداد را تمدید کرده است و تا نیمه سال ۲۰۲۳ برای این شهر کار خواهد کرد.

شهر جدید برنامه تازه محمد بن سلمان با درآمدزایی قابل ملاحظه برای شرکت های روابط عمومی

«نئوم» اولویت شاهزاده محمد است که ریاست هیئت مدیره نئوم را بر عهده دارد. بایگانی های نماینده خارجی ادلمن نشان می دهد که تا زمانی که کار آن به پایان برسد، این شرکت بیش از ۳ میلیون دلار از شرکت توسعه دهنده Neom درآمد خواهد داشت. این شرکت متعلق به صندوق دارایی دولتی ۶۲۰ میلیارد دلاری عربستان است که به « سرمایه گذار عمومی» مشهور است.

ریاست این صندوق هم مثل خیلی چیزهای دیگر متعلق به شاهزاده محمد است. در ماه اگوست مجله پولیتیکو گزارش داده است که United Entertainment Group، یکی از شرکت‌های تابعه شرکت مادر ادلمن، قبلا برای کمک به تبلیغ تور بحث‌برانگیز گلف سعودی استخدام شده است. سرمایه گذاری لازم برای برگزاری تور گلف سعودی هم توسط همان صندوق دارایی دولتی معروف تامین شده است.

پروژه ساخت شهر نئوم، با جابجایی گسترده جمعیت بومی محلی همراه بوده است. دولت عربستان در ماه های گذشته نشان داده است که هیچ نوع انتقادی را در مورد ساخت این شهر بر نمی تابد. در ماه اکتبر، کمتر از دو ماه پس از امضای آخرین قرارداد ادلمن، دادگاه سعودی سه نفر از شهروندان عربستان را که در منطقه مورد نظر شهرسازان نئوم زندگی می کردند به دلیل امتناع از اخراج برای ساخت و ساز نئوم به اعدام محکوم کرده است.

در ۳۱ مه ۲۰۲۲، تنها چند روز قبل از اینکه ادلمن پست وبلاگی خود را در مورد هشدار شکاف فزاینده بین دموکراسی و استبداد منتشر کرد، قراردادی به ارزش ۷۸۷۵۰۰ دلار امضا کرد تا به وزارت فرهنگ عربستان سعودی «خدمات روابط عمومی و ارتباطات» ارائه کند.

بر اساس گزارش نیویورک تایمز، این وزارتخانه توسط شاهزاده بدر بن عبدالله بن محمد بن فرحان آل سعود، که «دوست نزدیک» ولیعهد است، رهبری می شود. کار ادلمن برای این وزارتخانه شامل قولی برای «تحقیق، شناسایی و نظارت بر مکالمات آنلاین و پوشش رسانه‌ای برای پیدا کردن «دوستان» و مخالفان عربستان»، عمدتاً در رسانه‌های ایالات متحده بود. دولت عربستان سعودی سابقه هدف قرار دادن، آزار و تعقیب منتقدان خود را در خارج از کشور از جمله در ایالات متحده دارد.

ادلمن تنها شرکت خدمات حرفه ای ایالات متحده نیست که برای دولت عربستان سعودی کار می کند: مک کینزی و شرکت، گروه مشاوره بوستون، هوگان لاولز و ارتباطات جرویس از جمله بسیاری از شرکت های دیگری هستند که برای عربستان کار می کنند – اما کار ادلمن برای رژیم به ویژه با توجه به شهرت ادلمن قابل توجه است.

داووس چطور دست ادلمن را رو کرده است؟

در جریان گردهمایی امسال مجمع جهانی اقتصاد، ادلمن یک «گزارش ویژه» از فشار اعتماد با تمرکز بر ژئوپلیتیک منتشر کرد. این شرکت گفته است که ۵۹ درصد از پاسخ دهندگان به نظرسنجی موافق بودند که «مجازات کشورهایی که حقوق بشر و قوانین بین‌المللی را نقض می‌کنند» یک «مسئولیت تجاری» است.

ادلمن، این یافته را در پستی تازه در وبلاگ خود منتشر کرده و در قسمت نظرات هم استدلال‌های مشابهی در دفاع از این ایده بیان کرده است، که عمدتاً بر جنگ روسیه علیه اوکراین متمرکز شده است. گزارش شرکت ادلمن همچنین نشان داده است که تقریباً دو سوم از پاسخ دهندگان معتقدند که «مدیران عامل باید فعالانه فعالیت های تجاری را در کشورهایی که مرتکب نقض حقوق بشر می شوند کاهش دهند نه اینکه منتظر باشند تا دولت تحریم ها را اعمال کند.» به زبان ساده گزارش ادلمن می گوید پاسخ گویان از او و مدیرانی مانند او انتظار دارند که روابط خود را با دیکتاتورها کم کنند، اما ادلمن و دیگران چنین کاری نمی کنند.

شرکت ادلمن عضوی یک پیمان جهانی سازمان ملل است، ابتکاری که شرکت‌ها را تشویق می‌کند تا داوطلبانه در حوزه مسئولیت شرکت ها اقداماتی در سطح جهانی انجام دهند، شرکت ادلمن سالانه در این مورد گزارش پیشرفت منتشر می کند. بیانیه اخیر این شرکت تأیید می کند که «احترام به حقوق بشر … بخش مهمی از نحوه انجام تجارت ما است». یک سند شرکت ادلمن که در دسامبر ۲۰۲۰  منتشر شده «سیاست حقوق بشر» دانیل جی ادلمن هولدینگ، شرکت مادر روابط عمومی ادلمن را تشریح می کند که می گوید این شرکت «انتظار دارد که مشتریانش به حقوق بشر احترام بگذارند». این درخواست احترام شامل حق امتناع از کار با مشتریان، بخش‌ها یا صنایعی که ممکن است حقوق بشر هر کسی را به خطر بیندازد یا نقض کند هم می شود. همان سند بیان می کند که ادلمن «تعهد به حمایت از حقوق بشر در هر جنبه از تجارت خود، اجتناب از نقض مستقیم یا غیرمستقیم حقوق بشر دیگران، و پرداختن به تاثیرات منفی بر حقوق بشر در صورت وقوع» را برای خود محفوظ می داند.

ادلمن در پاسخ به انتقادها به دلیل سال‌ها کار با شرکت‌های سوخت فسیلی و گروه‌های تجاری صنعتی مانند اکسون موبیل و موسسه نفت آمریکا، همواره گفته است که به جای رد کردن این سازمان‌ها به عنوان مشتری، تلاش می کند که با همکاری با این سازمان‌ها و تغییر آنها از داخل به حفاظت بهتر از سیاره زمین کمک کند.

مشخص نیست که آیا ادلمن همان رویکرد تغییر از درون را برای دولت‌های استبدادی اتخاذ می‌کند یا خیر. در ماه آگوست، ادلمن هشدار داد که «ما در واقع در رقابتی با حکومت‌های خودکامه هستیم که ممکن است هر یک از ما را ملزم به فداکاری برای خیر عمومی کند». در رویدادی که به مناسبت انتشار گزارش ویژه ادلمن در مورد ژئوپلیتیک برگزار شده است، مدیر عامل شرکت بر این واقعیت تاکید کرد که ۹۵ درصد از پاسخ دهندگان به نظر سنجی ادلمن گفتند که کسب و کارها باید از کشورهای دارای دولت های سرکوبگر «بیرون بیایند». این شرکت به طور معمول از رهبران تجاری می خواهد تا در مورد حقوق بشر و سایر ارزش ها موضع گیری کنند. اما به سوال گاردین در مورد اینکه آیا ادلمن متعهد می شود که کار سودآور خود را در عربستان سعودی متوقف کند یا نه، پاسخ نداده است.

سرکوب جامعه سیاسی و مدنی توسط دولت سعودی در سال‌های پس از ترور خاشقجی بسیار بدتر شده است. ادلمن در پست دیگری در وبلاگ خود در مورد تهاجم روسیه به اوکراین نوشته است «ضروری است که هزینه انسانی واقعی سرکوب را به خاطر بسپاریم». اما بعید است که مشتریان سعودی ادلمن با سخنان او در مورد استبداد یا حقوق بشر مواجه شوند، پست های وبلاگ مدیر عامل در وب سایت خاورمیانه این شرکت قابل مشاهده نیستند.

هنرنمایی هایی مانند برگزاری کنسرت های بزرگ، برگزاری رقابت های ورزشی و انتشار تصویر زنان روی مجله ویگ، تبلیغ فراوان در مورد بهبود وضعیت زنان در عربستان سعودی و انتساب زنان در برخی از پست های سیاست خارجی عربستان، همه بخشی از یک کارزار بازسازی هویت عمومی است که عربستان حتی پیش از به استخدام درآوردن ادلمن و امثال او، با شدت و حدت درگیر آن بوده است. پروژه هایی مانند داووس صحرا، شهرهای نوفناوری، و کشاورزی صنعتی وسط بیابان، تلاش برای ایجاد مناطق خاص گردشگری که در آنها اثری از پلیس شریعت و شهروندان معمولی که بتوانند با خارجی ها حرف بزنند نیست، همه تکه های مختلفی از پازل بازسازی تصویر عربستان در دیدگاه مخاطبان غربی است و به نظر نمی رسد این کارزارها چنان هم ناموفق بوده باشند.