شرح خطبه ۱۷۶ نهج البلاغه در فواید انس با قرآن

به گزارش مبلغ مراسم سخنرانی ماه مبارک رمضان روز شنبه ۲۶ اسفندماه سال مصادف با پنجمین روز ماه مبارک رمضان با سخنرانی آیت الله علی نظری منفرد در مسجد اعظم قم برگزار شد.

آیت الله نظری منفرد در ابتدای سخنان خود گفت: از جمله آدابی که در ماه رمضان به آن سفارش شده، انس با قرآن است به طوری که در برخی منابع آمده است که قرائت یک آیه از قرآن در ماه رمضان ثواب یک ختم قرآن در غیر ماه مبارک رمضان را دارد. همچنین در برخی احادیث رسیده است که «لِکُلِّ شَیْ‌ءٍ رَبِیعٌ وَ رَبِیعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَان» یعنی برای هر چیزی، بهاری است و بهار قرآن، ماه رمضان است.

وی در ادامه به دو مطلب اساسی در مورد قرآن بر اساس فرمایش امیرالمومنین در خطبه ۱۷۶ نهج البلاغه اشاره کرد: مطلب اول اینکه قرآن چیست؟ و مطلب دوم اینکه اگر با قرآن آشنا شدیم چه نفع و سودی از قرآن می‌بریم؟ به گفته وی امیرالمومنین سه شاخصه مهم در مورد قرآن در خطبه ۱۷۶ ذکر کرده اند: « وَ اعْلَمُوا أَنَّ هَذَا الْقُرْآنَ هُوَ النَّاصِحُ الَّذِي لَا يَغُشُّ وَ الْهَادِي الَّذِي لَا يُضِلُّ »؛ یعنی قرآن پند دهنده‌ای است که کسی را فریب نمی‌دهد. این کتاب راهنمایی کننده و هدایتگری است که در آن هیچ گمراهی نیست.  نظری منفرد در توضیح این فراز از سخنان حضرت علی گفت: در فقه ذکر شده که برخی از کتب، کتب ضاله است که اگر انسان بخواند منحرف می‌شود و یک جوان با خواندن این چنین کتابی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و از دین خارج می‌شود لذا انسان باید کتاب را بشناسد و غرض مولف را بداند و آگاهی‌های لازم را داشته باشد. بنابراین در این ظلمتکده دنیا که هر کس طریقی را انتخاب کرده است و ادیان آسمانی و غیر آسمانی فراوانی در این دنیا وجود دارد که هدایتگر نیستند، برای کسانی که خود را دوست دارند و می‌خواهند درست را از نادرست تشخیص دهند، قرآن کتابی هدایتگر است.

نظری منفرد ادامه داد: حضرت میفرماید: وَ الْمُحَدِّثُ الَّذِي لَا يَكْذِبُ،  یعنی قرآن، خبر دهنده‌ای است که هرگز دروغ نمی‌گوید.  در واقع قرآن، نور است و خاصیت نور این است که ظلمت‌ها را می‌رباید و از گمراهی نجات می‌دهد.

وی در ادامه در تبیین اینکه چه سودی از قرآن می‌بریم که به تلاوت آن سفارش شده است، گفت؛ یکی از چیزهایی که به آن سفارش شده است و دستور داده‌اند، تلاوت قرآن است و نکته جالب این هست که خود قرائت قرآن حتی اگر انسان مفهوم و محتوای آن را نداند، به آن امر شده است. دومین مورد استماع قرآن است، استماع قرآن موضوعیت دارد، وقتی قرآن تلاوت می‌شود گوش دهید و ساکت باشید، «وَإِذا قُرِءَ القُرآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا» و افزود: همچنین به تدبر در قرآن در آیات متعدد دستور داده شده است. در آیه ۲۴ سوره محمد گفته شده: أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى‌ قُلُوبٍ أَقْفالُها، آیا تدبر در قرآن نمی‌کنند یا بر دل‌هایشان قفل زده شده است. و در سوره مبارکه ص هم به تدبر در قرآن سفارش شده است، كِتابٌ أَنزَلناهُ إِلَيكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّروا آياتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الأَلبابِ.

تدبر از ریشه دبر است؛ یعنی توجه کنید که پشت این الفاظ چیست؟ مقصود و هدف چیست؟ مراد خدای متعال چه چیزی از این الفاظ بوده است؟ اگر احکام است آن را یاد بگیرید، اگر قصص قرآنی است به آن توجه کنید زیرا در آن عبرت است و اگر آیات معاد، امامت و توحید است،  به آن توجه داشته باشید. تدبر در قرآن است که انسان را دگرگون می‌کند و انس با قرآن است که باعث نشاط می‌شود.

وی در ادامه در مورد سود قرآن در فرازهای بعدی خطبه امام علی گفت: وَ مَا جَالَسَ هذَا الْقُرْآنَ أَحَدٌ إِلاَّ قَامَ عَنْهُ بِزِیَادَة أَوْ نُقْصَان: زِیَادَة فِی هُدىً، أَوْ نُقْصَان مِنْ عَمىً هر کسی با قرآن مجالست داشته باشد دو فایده می‌برد؛ یک چیزی از او کم می‌شود و یک چیزی به او اضافه می‌شود از جهل و نادانی او کاسته می‌شود و به هدایت او افزوده می‌شود.