گوشه‌ای از مراسم سوگواری پیشوای شیعیان جهان در نوروز ۱۳۴۰؛
مجلس یادبود کلیمیان و مسیحیان ایرانی به مناسبت ارتحال آیت‌الله بروجردی
مبلغ/ خاخام اوریل پیشوای مذهبی و روحانی کلیمیان ایران: «با وجود این‌که این ایام مصادف با عید فطیر کلیمیان بود برای ما بویی از عید نمی‌آید و همه در این ضایعه مولمه مغموم و افسرده‌دل بودیم و خود را شریک درد برادران عزیز مسلمان می‌شمردیم.»
به گزارش «مبلغ»، ساعت هفت و بیست دقیقه‌ی صبح پنج‌شنبه دهم فروردین ۱۳۴۰ آیت‌الله حاج آقا حسین بروجردی پیشوای شیعیان جهان بر اثر کسالت در منزل شخصی خود در قم چشم از جهان فرو بست. خبرنگار روزنامه‌ی اطلاعات که از چند روز قبل به علت کسالت آیت‌الله برای مخابره‌ی اخبار مربوط به ایشان در منزل‌شان حضور داشت خبر داد که به محض پیچیدن این خبر در قم تمام ادارات و مغازه‌ها تعطیل شد و مردم گریه‌کنان به سمت منزل آیت‌الله روانه شدند. اما نکته‌ی جالب در این ماجرا واکنش تمام اقشار جامعه به درگذشت این پیشوای محبوب شیعه بود. منش و مشی آیت‌الله بروجردی به گونه‌ای بود که همه‌ی طیف‌های جامعه از مذهبی و غیرمذهبی تا مسیحی و یهودی را شیفته‌ی مرام خود می‌کرد به طوری که پس از درگذشت ایشان ایران یکپارچه در سوگ نشست، دربار سه روز عزای عمومی اعلام، و شهربانی کل کشور کاباره‌ها و کافه دانسینگ‌ها را تعطیل کرد.
واکنش دربار: اعلام سه روز عزای عمومی
به محض اعلام خبر درگذشت آیت‌الله بروجردی وزارت دربار به ریاست حسین علاء طی اعلامیه‌ای سه روز عزای عمومی اعلام کرد. اعلامیه‌ی دربار به این شرح بود:
خبر درگذشت حضرت آیت‌الله العظمی حاجی آقای حسین طباطبایی بروجردی موجب تاسف و تاثر عمیق اعلیحضرت همایون شاهنشاه گرید. بدین مناسبت حسب‌الامر مطاع همایونی دربار شاهنشاهی سه روز عزاداری و پرچم سلطنتی نیمه افراشته خواهد بود. وزیر دربار شاهنشاهی – حسین علاء (اطلاعات؛ ۱۰ فروردین ۴۰)
اعلامیه‌ی شهربانی و تعطیلی کلیه‌ی کاباره‌ها
شهربانی کل کشور نیز که ریاست آن را سپهبد نعمت‌الله نصیری به عهده داشت، در واکنش به درگذشت پیشوای شیعیان جهان حضرت آیت‌الله بروجردی طی اعلامیه‌ای همه‌ی کاباره‌های را در آن روز تعطیل اعلام کرد:
به مناسبت ضایعه‌ی تاسف‌انگیز رحلت حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی و عزادار شدن عالم تشیع امروز و امشب [۱۰ فروردین ۴۰] کلیه‌ی کاباره‌ها و کافه دانسینگ‌ها و تئاترها و سینماها تعطیل است و به مامورین پلیس دستور داده شد که در اجرای این منظور مراقبت لازم به عمل آورند. شهربانی کل کشور (اطلاعات پنج‌شنبه ۱۰ فروردین ۱۳۴۰)
تعطیلی وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی
جعفر شریف‌امامی نخست‌وزیر وقت هم در همان روز درگذشت آیت‌الله بروجردی در اعلامیه‌ای به این شرح صادر نمود:
با کمال تاسف اطلاع حاصل شد که عالم ربانی و پیشوای روحانی شیعیان جهان حضرت آیت‌الله العظمی حاج آقا حسین بروجردی قدس سره و طاب ثراه مرجع تقلید ایرانیان و پیروان مذهب تشیع در ساعت هفت و ۲۰ دقیقه‌ی صبح امروز دعوت حق را لبیک گفتند و از این دار فانی رخت بربستند. مسلم است که دولت و ملت ایران در این عزای بزرگ شریک بوده به مناسبت این عزای ملی امروز (دهم فروردین ۱۳۴۰) کلیه‌ی وزارتخانه‌ها و بنگاه‌های دولتی را تعطیل می‌نماید. نخست‌وزیر – مهندس شریف‌امامی (اطلاعات: پنج‌شنبه ۱۰ فروردین ۴۰)
واکنش کلیمیان و مسیحیان ایرانی
جالب‌ترین نکته در سوگواری سراسری ایرانیان به مناسبت درگذشت آیت‌الله بروجردی اما واکنش جامعه‌ی کلیمی و مسیحی ایران بود که هر کدام به طور جداگانه مراسم ترحیمی برای ایشان تدارک دیدند.
کلیمیان روز سه‌شنبه ۱۵ فروردین ۱۳۴۰ پنج روز پس درگذشت آیت‌الله بروجردی مراسم ترحیمی را از ساعت سه تا شش عصر در کنیسه‌ی کلیمیان برگزار کردند. در این مراسم که آقای مراد اریه از طرف جامعه‌ی روحانیون و انجمن کلیمیان ایران برپا کرده بود، شمار زیادی از علمای اعلام و حجج‌الاسلام و شخصیت‌های سیاسی و رجال و سناتورها و مسلمانان و کلیمیان حضور یافتند و چند نفر قاری آیاتی از کلام‌الله مجید و تورات تلاوت کردند. مراد اریه طی یک سخنرانی تاثیرگذاری در این مراسم گفت:
– چون من از خانواده‌ی روحانی برخاسته‌ام و موضوع احترام به آداب و رسوم و قواعد مذهبی و وطن‌پرستی و شاه‌دوستی را در سرلوحه‌ی زندگی خود و خانواده‌ام مانند عموم کلیمیان ایران قرار داده و خواهم داد بر خود و تمام کلیمیان فرض می‌دانستم که در چنین مصیبت عظمی خود را شریک برادران مسلمان بدانیم چون یک عالم ربانی و روحانی مانند مرحوم حضرت آیت‌الله بروجردی فقط مربوط به شیعیان جهان نبود بلکه ترشحات اخلاقی و معنوی آن جنت‌مکان مربوط به تمام دنیای بشریت بود زیرا در دنیایی که بیش از هر چیز احتیاج به ارشاد و تربیت روحی و معنوی دارد که بشریت را از جهل و فساد و تباهی نجات دهد رحلت، چنین ضایعه‌ای عالم‌گیر است. مرحوم آیت‌الله بروجردی جهانی از تقوی و فضل و بزرگواری و معرفت بود که در جوار حضرت معصومه علیهاالسلام مانند مرکز نوری از اشعه‌ی دانش و بینش و ارشاد خلق عموم مسلمانان و ملت ایران را منور می‌نمود تا جایی که امروز تمام ملل عالم از این فاجعه تکان خورده‌اند. یقین دارم که روح پرفتوح آن عالم ربانی الساعه در این مجلس گواه این احساسات بی‌شائبه است و از آن روح پاک و باتقوی که حاضر و ناظرند از طرف عموم حضار محترم این مجلس استدعا دارد که برای بقای شاهنشاه و مملکت ایران و عموم ایرانیان در تحت لوای دین مبین اسلام در درگاه قادر متعال دعا کنند. (کیهان: ۱۶ فروردین ۴۰)
پس از سخنرانی آقای مراد اریه آقای خاخام اوریل پیشوای مذهبی و روحانی کلیمیان ایران در نطقی مهیج و موثر گفتند که با وجودی که عید فطیر کلیمیان است اما با درگذشت آیت‌الله بروجردی بویی از عید نمی‌آید:
– با وجود این‌که این ایام مصادف با عید فطیر کلیمیان بود برای ما بویی از عید نمی‌آید و همه در این ضایعه مولمه مغموم و افسرده‌دل بودیم و خود را شریک درد برادران عزیز مسلمان می‌شمردیم. (کیهان: ۱۶ فروردین ۴۰)
کلیسای انجیلی ارامنه‌ی ایران نیز روز جمعه ۱۸ فروردین ۱۳۴۰، هشت روز پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی مجلس یادبودی را در نمازخانه‌ی میسیون آمریکایی واقع در خیابان قوام‌السلطنه،۳۰ تیر کنونی، برگزار کردند در این مراسم از شخصیت‌های مذهبی ارامنه و نمایندگان مطبوعات دعوت به عمل آمده بود.
