چه کسی محبوب دل امام کاظم بود؟

به گزارش مبلغ حجت الاسلام سجاد منصوری رضی در نوشته ای با عنون «محبوب امام کاظم علیه السلام» که به مناسبت شهادت امام موسی کاظم در اختیار مبلغ قرار داده است به گوشه ای از زندگانی امام هفتم شیعیان اشاره کرده است:

امام کاظم علیه السلام، هفتمین جانشین پیامبر صلّی الله علیه وآله و امام هفتم ما شیعیان در سالهای پایانی حکومت بنی امیّه متولّد شدند. روزگاری که شیعیان از نظر اقتصادی در وضعیت بسیاری سختی قرار داشتند، تا حدّی که بنابر گزارش­های تاریخی حتّی برخی از شیعیان کوفه لباس مناسبی برای پوشش و حضور در مسجد نداشتند[۱].

 

سالهای آغازین زندگی ایشان در زمان پدرشان امام صادق علیه السلام همزمان با حکومت سفّاح، اوّلین حاکم عبّاسی بود که به گفته­ی سیوطی در تاریخ الخلفاء، سفّاح انسان بخشنده­ای بود و به راحتی انسان­ها را به قتل می­رساند![۲]

آغاز دوران امامت ایشان هم در روزگار منصور دوانیقی، دوّمین حاکم عبّاسی بود که برای تثبیت حکومتش انسان­های زیادی را به قتل رساند! و بر عکس حاکم قبلی بسیار بخیل و حریص بود[۳] و اوّلین کاری که بعد از به دست گرفتن حکومت انجام داد، قتل ابو مسلم خراسانی، رهبر معنوی حکومت عبّاسیان بود![۴]

حاکمان بعدی هم به اسم مبارزه با زندیقان و بی دینان[۵]، گروه­های مختلف شیعه را مورد شکنجه و کشتار قرار دادند[۶] حتّی با اتّهام به این امور بدون بررسی و دادرسی آنان را می­کشتند![۷]

در چنین روزگاری امام کاظم علیه السلام راه­کاری را در جامعه­ی اسلامی به کار گرفتند که برای همیشه بهترین راه برای حلّ بخشی از مشکلات اقتصادی مسلمانان است.

یکی از شیعیان در روز عید قربان در مکّه به دیدن امام کاظم علیه السلام رفت. حضرت به او می­فرمودند: «روز عرفه، از اوّلین لحظه ­ای که وارد عرفات شدم تا آخرین وقتی که آنجا بودم، فقط یاد یک نفر بودم و او دائماً در یادم بود و دعایش می­کردم![۸]» شخص دیگری می­گوید: امام کاظم علیه السلام را در هنگام سعی بین صفا و مروه، روی کوه صفا دیدم که یک نفر را اسم می­بردند و برایش دعا می­کردند و می فرمودند: «خدایا در شریف­ترین مکان بهشت او را مورد عنایت خودت قرار بده[۹]».

او چه کسی بود؟ چه کرده بود که امام معصوم و حجّت خداوند اینگونه او را مورد محبّت قرار داده و در یکی از مهمّ­ترین مکان­ها فقط و فقط به یاد او بودند و او را دعا می­کردند؟

او چه کسی بود که امام کاظم علیه السلام در موردش فرمودند: «اگر می­خواهید یکی از اصحاب راستین رسول خدا صلّی الله علیه و آله را ببینید، به او نگاه کنید[۱۰]». و امام رضا علیه السلام بعد از سالها که از درگذشت او می­گذشت، فرمودند: «او از دنیا رفت در حالی که امامش از او راضی بود[۱۱]».

آیا ما هم می­توانیم اینگونه زندگی کنیم؟ همچون اصحاب راستین پیامبر خدا صلّی الله علیه وآله باشیم و حجّت خدا و امام زمان از ما راضی باشند؟

حتماً پاسخ مثبت است.

او علی بن یقطین بود، شیعه ­ای که با اعتماد به کلام امام کاظم علیه السلام، تمام توانش را برای کمک به شیعیان به کار گرفت. امام کاظم علیه السلام به علی بن یقطین فرمودند: «اگر بپذیری که یک کار را انجام دهی، ضمانت می­کنم که هرگز سه گرفتاری پیدا نکنی؛ قول بده که هر شیعه­ای پیش تو آمد او را گرامی بداری و کمکش کنی، من هم متعهّد می­شوم نه فقیر شوی، نه زندانی و نه با شمشیر ظالمان کشته شوی[۱۲]» علی بن یقطین پذیرفت.

از آن روز به بعد او آنچنان به عهد خود پایبند شد که اگر امام کاظم علیه السلام شیعه­ ی نیازمندی را به او معرّفی می­کردند، نه فقط زندگی او را تأمین می­کرد بلکه به تمام فرزندان و فامیل و همسایگان او هم رسیدگی می­کرد تا بی ­نیاز شوند و محتاج کسی نباشند[۱۳].

با کمک­های مالی علی بن یقطین هر سال ده­ها شیعه از کوفه عازم حجّ می­شدند[۱۴]. با اینکه سفر حجّ در آن روزگار هم گران بود و همه توانایی انجام حجّ را نداشتند[۱۵].

امام کاظم علیه السلام فرمودند: «بخاطر اینکه علی بن یقطین تمام محبّت و ثروتش را برای تقویت شیعیان خرج کرد، شایسته­ی عنایت و توجّه ما شد[۱۶]».

تفاوت­های مالی انسان­ها حتّی در جامعه­ ای که همه اهل کار و تلاش باشند از آزمون­ها و سنّت­های الهی است که در قرآن هم به آن اشاره شده است[۱۷]. به تصریح قرآن ادّعای ایمان مساوی با آزمایش است[۱۸]. مومنان باید ایمان خود را در عمل نشان دهند و تفاوت­های مالی آزمایشی سخت برای مومنان است.

حتّی در زمانی که پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله حاکم جامعه­ ی اسلامی بودند، فقرا و نیازمندانی در مدینه بودند که مسلمانان با پرداخت صدقات واجب و مستحبّ موظّف به رفع نیازهای آنان بودند. و آیات زکات و صدقه بهترین دلیل برای این مطلب است. پس اسلامی بودن یا نبودن حکومت چیزی از مسؤولیت مردم در مقابل نیازمندان جامعه کم نمی­ کند. و البته حکومت هم وظیفه­ ی خودش را دارد ولی خداوند رزق مادّی نیازمندان را در اموال اغنیاء قرار داده است تا هم فقراء آزمون صبر بدهند و هم اغنیاء آزمون انفاق[۱۹].

امام کاظم علیه السلام به شیعیان آموختند که هر کس به دیگران بیشتر کمک کند، بیشتر مورد لطف امام زمانش قرار می­گیرد و به جایی می­رسد که دعای مستجاب امام و حجّت خدا در روز عرفه و در صحرای عرفات به او اختصاص می­یابد. گرچه همه باید برای بهتر شدن زندگی تلاش کنند ولی خداوند انسان­ها را با هم آزمایش می­کند[۲۰] و در آزمایش انفاق برخی زراندوزان یا می­گویند: اگر خدا می­خواست به آنان هم مال و ثروت می­داد[۲۱]، یا بر وظیفه­ی حکومت پا فشاری می­کنند و خود را از دعای خاصّ امام زمان­شان محروم می­نمایند.

امام زمان ما هم هر سال به حجّ مشرّف می­شوند[۲۲] و حتماً عدّه ­ای را در عرفات و مسجد الحرام دعا می­کنند و دعای امام حتماً مستجاب است. ای کاش ما هم از آنان باشیم.

منابع:

[۱]. اختیار معرفة الرجال، ص ۲۵۱، ح ۴۶۸.

[۲]. تاریخ الخلفاء، ص ۲۵۹.

[۳] تاریخ الخلفاء، ص ۲۵۹.

[۴]. تاریخ الخلفاء، ص ۲۶۰.

[۵]. تاریخ الخلفاء، ص ۲۷۳.

[۶]. اختیار معرفة الرجال، ص ۲۶۵ – ۲۶۶، ح ۴۷۹.

[۷]. تاریخ الخلفاء، ص ۲۷۳.

[۸]. اختیار معرفة الرجال، ص ۴۳۲، ح ۸۱۳.

[۹].  اختیار معرفة الرجال، ص ۴۳۷، ح ۸۲۳.

[۱۰]. اختیار معرفة الرجال، ص ۴۳۱، ح ۸۱۰.

[۱۱]. اختیار معرفة الرجال، ص ۴۳۱، ح ۸۰۹.

[۱۲]. اختیار معرفة الرجال، ص ۴۳۳، ح ۸۱۸.

[۱۳]. اختیار معرفة الرجال، ص ۴۳۵.

[۱۴]. تهذیب الأحکام، ج ۵، ص ۴۶۱، ح ۲۴۹.

[۱۵]. اختیار معرفة الرجال، ص ۱۶۹، ح ۲۸۵.

[۱۶]. اختیار معرفة الرجال، ص ۴۳۴، ح ۸۱۹.

[۱۷]. سوره زخرف، آیه ۳۲ و سوره رعد، آیه ۲۶ و سوره إسراء، آیه ۳۰ و سوره عنکبوت، آیه ۶۲ و سوره روم، آیه ۳۷ و سوره سبأ، آیه ۳۶ و …

[۱۸]. سوره عنکبوت، آیه ۲.

[۱۹]. علل الشرائع، ص ۳۶۸ – ۳۶۹.

[۲۰]. سوره فرقان، آیه ۲۰.

[۲۱]. سوره یس، آیه ۴۷.

[۲۲]. وسائل الشیعة، ج ۱۱، ص ۱۳۵.