توصیه‌های تربیتی در روزهای گسترش استفاده از فیلترشکن
مبلغ/ با شیوع استفاده از vpn در خانواده‌ها، احتمال اینکه فرزندان در حین استفاده از بازی‌های جذاب اینترنتی و سایت‌های کودکانه، ناخواسته به دام سایت‌های مخرب با محتوای جنسی و یا بازی‌های نامناسب بیفتند وجود دارد؛ در این راستا برخی سیاست‌های تربیتی باید مدنظر خانواده‌ها قرار گیرد.
به گزارش «مبلغ» – فرزانه طهماسبی، دکترای روانشناسی تربیتی در گفت‌وگو با ایکنا درباره آثار و پیامد‌های استفاده کودکان و نوجوانان از فیلترشکن گفت: این معضل اولین مواجهه خانواده‌ها و فرزندان با فضای مجازی نیست. در چند سال اخیر بسیاری از کودکان و نوجوانان دسترسی به اینترنت و فضای مجازی داشتند و بسیاری از انیمیشن‌های روز دنیا را از بستر آنلاین مشاهده می‌کردند و یا بازی‌های موبایلی یا رایانه‌ای خود را به صورت آنلاین انجام می‌دادند. اما اینکه امروز می‌توانند به بهانه استفاده از شبکه‌های اجتماعی، مطالب و محتوای مورد علاقه خود، دسترسی به VPN داشته باشند، موضوعی است که باید مسئولان جامعه پاسخگوی آن باشند.
وی افزود: امروز به دلیل نبود سرگرمی و امکانات تفریحی مناسب کودکان و نوجوانان در شهر‌ها که جذابیت‌های بصری و دیداری برای آن‌ها داشته باشد، استفاده از فضای مجازی برای سرگرم شدن کودکان تبدیل به یک عادت برای خانواده‌ها شده است. برای مثال مادر شاغلی که نمی‌تواند ارتباط مناسبی با فرزند خود داشته باشد، برای راضی نگه داشتن او سعی می‌کند، به نوعی به فرزند خود باج دهد و در این زمان است که مادر با در اختیار قرار دادن تلفن همراه خود به فرزندش، صورت مسئله عدم ارتباط مناسب خود با فرزند را پاک می‌کند تا به آرامش ذهنی و روانی دست پیدا کند. اما غافل از اینکه این نوع برخورد آسیب‌های روحی فراوانی به فرزندان وارد کرده و این حس را به او منتقل می‌کند که اهمیتی برای مادر خود ندارد. البته این وضعیت برای پدر‌های امروزی نیز وجود دارد.
به کودکان باج ندهیم
طهماسبی تصریح کرد: در همین پیوند والدین نباید فراموش کنند که کودکانشان در مواجهه با رویداد‌هایی همچون تعطیلی مدارس و لغو برنامه‌ها و دوری از دوستان، بیش از پیش به حمایت‌های عاطفی نیاز دارند. یکی از مطالبی که والدین در این روز‌ها باید به آن دقت داشته باشند، نوشتن یک برنامه روزانه منعطف برای کودکان خود است. این برنامه روزانه باید شامل بازی، استفاده از تلفن همراه و ارتباط با همسالان خود باشد. والدین باید زمان‌هایی در خانه برای دوری از فناوری‌های روز در نظر بگیرند و با کودکان خود کار‌های خانه را انجام دهند. اینکه والدین برای فرزند خود زمان نگذاشته و به دنبال کار خود باشند، قطعاً کودک را تنها می‌کند و لاجرم او را به سمت استفاده مداوم از تلفن همراه به عنوان دوستی که سهل الوصول است و می‌تواند تنهایی او را پر کند، رفته و احتمال دارد کودک برای دیدن دوستان خود به شبکه‌های اجتماعی که تنها با فیلترشکن امکان باز شدن دارد، رفته و شاید صفحاتی را ناخواسته مشاهده کند که آسیب روحی زیادی به او وارد کند.
این روانشناس با بیان اینکه در صورت دسترسی به فیلترشکن، طیف وسیعی از خطرات آنلاین بالقوه، کودکان و جوانان را تهدید می‌کنند، بیان کرد: فرزندان ممکن است حین استفاده از شبکه‌های اجتماعی از طریق فردی ناشناس مورد آزار و اذیت قرار گیرند و یا پیام‌های غیراخلاقی مشاهده کنند که هنوز هضم آن برایشان دشوار است و یا ممکن است مورد سوء استفاده آنلاین قرار گیرد؛ لذا والدین باید تنهایی کودک خود را که در شرایط امروز کشور، دچار ترس و عدم امنیت شده، پر کرده و او را تغذیه روحی کنند.
قانون‌گریزی در فرزندان
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا استفاده کودکان و نوجوانان از فیلترشکن، انسداد‌ها را شکسته و به عبارتی دور زدن قانون را به آنان می‌آموزد، گفت: استفاده از فضای مجازی به عنوان تابوشکنی برای کودکان تلقی نمی‌شود که بخواهد آن‌ها را به سمت قانون‌گریزی سوق دهد. البته اگر منظور این است که استفاده از وی‌پی‌ان سبب تابوشکنی و قانون‌گریزی فرزندان می‌شود، این نیز بی‌اساسی است؛ مانند شرایطی که استفاده از ویدئو در کشور جرم بود. آیا سبب قانون‌گریزی مردم و افزایش جرم شد؟ پاسخ منفی است. دیدگاه و نظرات محدودکننده عامل قانون‌شکنی و قانون‌گریزی افراد می‌شود. اینکه بخواهیم برای شخص چارچوب قرار دهیم و او را زیرفشار بگذاریم تا کاری که می‌پسندیم را انجام دهد و کاری که نمی‌پسندیم را انجام ندهد، اتفاقاً سبب قانون‌گریزی فرد و ایجاد بزه در جامعه می‌شود. همین محدود کردن فضای مجازی و اینترنت بود که مردم را به استفاده از فیلترشکن سوق داد. در صورتی که هنوز بستری مشابه این فضا در کشور مهیا نشده بود.
طهماسبی ادامه داد: استفاده از فیلترشکن را نباید به عنوان آسیب اجتماعی بزرگنمایی کرد، زیرا صورت مسئله، محدود کردن فرد است که می‌تواند آسیب به جامعه وارد کند. قطعاً والدین سختگیر و محدودکننده بیشترین آسیب را ابتدا به فرزند خود می‌زنند، سپس زمانی که فرزند رشد کرد و وارد جامعه شد، این آسیب را به سایرین خواهد زد. برای مثال کودک ابتدا مورد بی‌توجهی و یا حتی آزار والدین خود قرار می‌گیرد و وقتی بزرگ شد، می‌خواهد مورد توجه اطرافیان خود باشد؛ لذا از هر شیرین‌کاری برای جلب توجه دیگران استفاده می‌کند؛ برای مثال با آواز خواندن و یا تقلید صدای دیگران سعی دارد که توجه دیگران را به خود جلب کند و یا با تحقیر دیگران و خود بزرگنمایی سعی در جلب توجه دارد. قطعاً چنین فردی دچار آسیب روانی بسیار زیادی است؛ چرا که خلأ‌های عاطفی زیادی درون او وجود دارد که نیازمند فوری به درمان روان‌پزشکی دارد. در نتیجه بودن در کنار چنین فردی آسیب به سایرین وارد می‌کند. از این رو نباید فراموش کرد که عادات و روش‌های رفتاری در سنین کودکی و نوجوانی تأثیر بسزایی در عملکرد افراد و انتخاب‌ها و حتی آینده شغلی و اجتماعی آن‌ها در روزگار جوانی و بزرگسالیشان خواهد داشت.
وی در ادامه بیان کرد: هر فناوری تازه واردی ضمن ارائه و ایجاد برخی امتیازات و نکات مثبت ممکن است، مضراتی برای افراد نیز داشته باشد. فضای مجازی و دنیای گسترده اینترنت همچنان می‌تواند نه تنها برای کودکان و نوجوانان بلکه برای سایر افراد جامعه نیز آسیب‌زا باشد. البته این نکته به معنای صرف‌نظر از امکانات و فوایدی که ارائه می‌دهد، نیست.
طهماسبی با اشاره به آسیب‌های سوق دادن خانواده‌ها به استفاده از vpn گفت: سوق دادن خانواده‌ها به استفاده از فیلترشکن احتمال اینکه فرزندان در حین استفاده از بازی‌های جذاب اینترنتی و سایت‌های کودکانه ناخواسته به دام سایت‌های مخرب با محتوای جنسی و یا بازی‌های نامناسب بیفتند وجود دارد. در این زمان باید به والدین گفت، اگر فرزندتان مطلبی در اینترنت دیده و باعث ناراحتی‌اش شده، او را به گفت‌وگو تشویق کنید. به او بگویید که در صورت گزارش مشاهده محتوای نامناسب، مجازات نخواهد شد یا دسترسی‌اش به اینترنت قطع نخواهد شد. به کودکانتان بیاموزید، اگر مورد نامناسبی از طریق اینترنت برایشان ارسال شد، بهترین واکنش این است که پاسخی ندهند و آن را سریعاً به والدین گزارش دهند.
وی همچنین به والدین توصیه کرد: هر از چند گاهی گوشی تلفن همراه فرزند خود را در اختیار بگیرید و اینترنت‌گردی کنید تا بر نحوه عملکرد و یا با مواردی که کودک جستجو می‌کند آشنا شوید. در برخورد با کودکی که در معرض مطالب نامناسب قرار گرفته است، سعی کنید تا با او درباره تجربه‌ای که کسب کرده و اضطرابی که به آن مبتلا شده، صحبت کنید تا آرام شود و روش استفاده درست از اینترنت را بیاموزد و با گوشزد کردن قوانین استفاده از اینترنت به او یادآور شوید که چطور می‌تواند از خودش در مقابل با خطرات احتمالی محافظت کند.