شناخت دوره نوجوانی لازمه ورود به تربیت رسانه‌ای
مبلغ/ میرسبحان سادات، روانشناس، در برنامه درس گفتار «رمزگشایی از دنیای نوجوانی» به موضوع «شناخت دوره نوجوانی» پرداخت و تصریح کرد: خانواده‌ها در مباحث تربیت رسانه‌ای باید با ویژگی‌های دوران نوجوانی آشنا شوند و شناختی نسبت به نیاز‌های نوجوان داشته باشند سپس مبتنی بر این شناخت‌ها فرآیند تربیت رسانه‌ای را رقم بزنیم.
به گزارش «مبلغ»، در دنیای کنونی با فراگیر شدن رسانه‌ها و ابزار ارتباطی، تربیت رسانه‌ای یکی از مهمترین موضوعاتی است که باید مدنظر والدین قرار گیرد تا نسبت به روند تربیتی فرزندان خود کنترل و تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند.
ایکنا بنابر رسالت آموزشی خود به ارائه بسته‌های آموزشی برای خانواده‌ها در رابطه با رمزگشایی از دنیای نوجوانی اقدام کرده است تا با ایجاد زمینه‌های شناخت نوجوان به کاهش فاصله بین والدین و فرزندان و ورود بهتر به موضوع تربیت رسانه‌ای کمک کند. در این درس‌گفتارها میرسبحان سادات، روانشناس به بیان نکاتی مهم در موضوع نوجوان و سواد رسانه‌ای می‌پردازد.
سادات در این بخش از مجموعه به موضوع «شناخت دوره نوجوانی» پرداخت که مشروح آن را در ادامه می‌شنوید و می‌خوانید:
نوجوانی و تربیت رسانه‌ای یکی از مباحثی است که خانواده‌ها مبتلا به آن هستند و نگرانی‌های فراوانی از این بابت دارند. مسأله‌ای که وجود دارد این است که وقتی می‌خواهیم در مورد تربیت رسانه‌ای صحبت کنیم، در ابتدا باید نوجوان و دوره نوجوانی فعلی را بشناسیم چرا که خیلی از خانواده‌ها دوره نوجوانی فرزندان خود را با دوره نوجوانی دوران خود مقایسه می‌کنند.
با توجه به تغییر و تحولات فراوانی که در رشد رسانه و ارتباطات رسانه‌ای اتفاق افتاده است، نمی‌توانیم دوره نوجوانی گذشته را با دوره نوجوانی امروز مقایسه کنیم.
اگر بخواهیم یک تربیت رسانه‌ای درست داشته باشیم باید ابتدا نوجوان خودمان را بشناسیم سپس ویژگی‌های دوره نوجوانی در شرایط کنونی را مورد توجه قرار دهیم. اگر به این نکات توجه نداشته باشیم، نمی‌توانیم نیاز‌های دوره نوجوانی را بشناسیم و به درستی به آن‌ها پاسخ دهیم، ممکن است درگیر نیاز‌های کاذب نوجوانان شویم و در کنار این موارد والدین نمی‌توانند ارتباط خوب و صمیمی را با نوجوان خود برقرار کنند که در کنار این ارتباط بتوانند آن تربیت رسانه‌ای درست را رقم زنند.
وقتی فرزندان وارد دوران نوجوانی می‌شوند از آن کودکی که به خواسته‌های والدین چشم می‌گوید و ارزش‌های والدین کاملاً ارزش‌های آنان است، فاصله می‌گیرند. نوجوانان از دوران کودکی که در مورد مسائل صحبت نمی‌کردند و سؤال نمی‌پرسیدند فاصله گرفته و در نتیجه چرا‌ها در اذهان آنان شکل می‌گیرد و کم کم می‌خواهند استقلال پیدا کنند و از خانواده فاصله بگیرند.
مستقل شدن نوجوانان نیازمند این است که آنان از دلایل انجام کار‌ها آگاه شوند و در کنار این استقلال رفتاری می‌خواهند یک انسان جداگانه‌ای از خانواده باشند که این موضوعات در تربیت نوجوانان بسیار مهم است چرا که خانواده‌ها انتظار دارند همه آن اتفاقاتی که در دوران کودکی رخ می‌دهد در دوره نوجوانی نیز تکرار شود لذا در این برهه زمانی اولین چالش خانواده با فرزندانشان به وجود می‌آید و والدین می‌گویند نوجوان دیگر حرف‌هایشان را گوش نداده و چشم نمی‌گوید.
باید دید خود را نسبت به دوره نوجوانی عوض کنیم همان طور که در کتاب بحار الانوار جلد ۲۳ صفحه ۶۵ از حضرت امام علی(ع) روایت شده است که «کودک هفت سال آزاد است و هفت سال مورد ادب و توجه و هفت سال دیگر مورد خدمت و یاور است» یا در اصول کافی جلد ۶ صفحات ۴۶ و ۴۷ آمده است که «کودک هفت سال بازی می‌کند و هفت سال خواندن و نوشتن می‌آموزد و هفت سال (مقررات زندگی) حلال و حرام را یاد می‌گیرد.»
بر اساس این روایات دوره ۳ تا ۷ سال دوره وزارت است، وزیر بودن سه مؤلفه دارد که اولین مؤلفه، نظرخواهی و مشورت دادن است و این گونه نیست که هر مطلبی که خانواده‌ها به نوجوانان می‌گویند آن‌ها بگویند چشم؛ بلکه از آن‌ها نظرخواهی کنیم که نظرشان چیست؟ این اولین قدم است که در مورد مسائلی که در خانواده رخ می‌دهد نظر نوجوانان را جویا شویم.
دومین مؤلفه این است که خانواده به نوجوانان اختیاراتی بدهد. خانواده‌ها نمی‌تواند همانند دوران کودکی صفر تا صد ماجرای نوجوانان خود را کنترل کنند. سومین مؤلفه مسئولیتی است که بر دوش نوجوانان می‌گذاریم یعنی متناسب با آن اختیاری که آنان داده می‌شود یک مسئولیتی را نیز بر دوش آنان قرار دهیم البته باید خاطر نشان کرد که خود نوجوان نیز دوست دارد که مسئولیت را بر عهده بگیرد.
نکته مهمی که در این بین وجود دارد این است که دوره نوجوانی که از آن سخن می‌گوییم دوران حساسی است، چرا؟ چون نوجوان کم کم از خانواده در حال فاصله گرفتن است و غرایز جنسی برای او به وجود آمده است یا این غرایز برای او فعال شده است لذا این دو مورد می‌تواند زمینه‌ساز انحرافات برای نوجوانان باشد.
پدر و مادر باید آگاه باشند که دوران حساس نوجوانی برای آماده شدن آن‌ها برای ورود به دوران بزرگسالی است و باید مهارت‌هایی کسب کنند پس از مرحله یک کودک حرف گوش‌کن وارد مرحله نوجوان مستقل تربیت شده با مهارت‌های لازم می‌شویم که این نوجوان وارد جامعه، اجتماع، بازار کار و دانشگاه شود و بتواند تشکیل خانواده دهد.
در دوران کودکی بیشتر کنترل‌ها از طریق والدین انجام می‌شود، اما در دوران نوجوانی فرزندان باید کم کم به خودکنترلی دست پیدا کنند چراکه یکی از مؤلفه‌های بلوغ هم همین است. نهایتاً خانواده‌ها در مباحث تربیت رسانه‌ای باید با ویژگی‌های دوران نوجوانی آشنا شوند و شناختی نسبت به نیاز‌های نوجوان داشته باشند سپس مبتنی بر این شناخت‌ها فرآیند تربیت رسانه‌ای را رقم بزنیم.