دانش امام محمد باقر(ع) از سرچشمه وحی بود / مدل تربیتی امام بر مبنای محبت، عدل و حقیقت جویی بود

حجت الاسلام والمسلمین سیدمصطفی حسینی نیشابوری در گفتگو با «مبلغ»، ضمن اشاره به جایگاه علمی امام محمدباقر(ع) به تبیین معنای باقرالعلوم پرداخت و گفت: شکافنده علم با کسی که صرفا یکسری معلوماتی را از ناحیه اکتساب دارد خیلی متفاوت است. کسی که حقیقت اقیانوس علم و دانش را می شکافد یک احاطه ای در فضاهای مختلف علمی دارد و علاوه بر اینکه خودش دانش را آموخته و فرا گرفته است، آن را حل و هضم کرده است و علم او یک علم جامع و کامل است.

مدیر حوزه علمیه امام حسن عسکری(ع) تهران افزود: گاهی اوقات بخشی از علم در دامن کسی قرار می گیرد که بدون اطلاع و احاطه دقیق نسبت به بقیه مطالب علمی، یک قضاوت هایی دارد و غالباً این طور است که در حوزه اندیشه، اندیشمندان بعد از مدت ها فرضیه هایی که مطرح می کنند کم کم رنگ می بازد و شما می بینید که در طول این سال های متمادی از قبل از تولد حضرت مسیح(ع) و از دوران نهضت یونانی همچون سقراط، افلاطون، ارسطو تا دوران های بعدی، فرضیه های مختلفی توسط افراد و اندیشمندان مطرح شده است و حرف ها هم حرف های بدی نیست و دغدغه مند است ولی اینجور نیست که این طرح ها و ایده ها پایدار و بنیادین باشد و نقدها و نقض هایی به آن ها وارد می شود و آرام آرام از اعتبار ساقط می شود و حرف های جدید تری می آید و باز این حرف های جدید هم رنگ می بازد.

وی تصریح کرد: کسی که باقر علم است یعنی این پوسته دانش را که همگان در نگاه اول می بینند و نسبت به آن نظر می دهند، این ها را درنوردیده و به یک فهم عمیق تری رسیده است که قرآن از آن تعبیر به تفقه می کند و گاهی اوقات افرادی را که به خطا رفتند را مثال می زند و می فرماید «ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُون». اما در رابطه با دانش حضرت باقر(ع) چیزی که می تواند برای اصحاب حوزه و دانشگاه و حتی فراتر از آن در حوزه های علوم انسانی مورد توجه باشد، این نگاه است که انسان بتواند افق لایتناهی دانش را که متصل به عالم نور است از ناحیه یک کسی که به عالم قدس متصل است، از ناحیه فردی که معصوم است، از ان زاویه و با آن عینک نگاه کند، این فرضیه ای نیست که امروز باشد و فردا نباشد، این دیگر نظریه مُثُل، کانت و دکارت و… نیست که بعد از مدتی دیگرانی بیایند و نظریات آن ها را ابطال کنند.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه علم امامت بطلان ناپذیر است، گفت: دلیل بطلان ناپذیری آن است که این علم برگرفته از ناحیه تجربه بشری نیست بلکه مأخوذ از وحی است و چون اتصال به عالم قدس دارد همیشه اعتبار خودش را در بهترین درجه دارد و همواره می تواند در بعد جسمی و روحی برای بشر کارگشا باشد و عنصر ملکی و ملکوتی انسان را بارور کند. بنا براین جایگاه دانش و علم امام باقر علیه السلام همان نگاه شفابخشی است و تبدیل به یک امر عادی نخواهد شد و همیشه در رتبه الوهی و قدسی خود باقی خواهد ماند. و هر چقدر که بشر بتواند خودش را به فضای دانش ناب و به تعبیر دیگر علم نافع نزدیک کند بیشتر می تواند در حوزه دنیا و آخرت به سعادت و آرامش برسد.

وی در ادامه با اشاره به سیره تربیتی امام محمدباقر(ع)، افزود: مدل تعلیم و تربیت امام(ع) بر مبنای محبت است یعنی ابتداءً با یک جذبه و جاذبه بسیار قوی از ناحیه رأفت و رحمت اسلامی و اهل بیتی نسبت به امت دارد، و نسبت به همه افراد یک جاذبه ای داشتند و هر کسی که خیرخواهی امام را دنبال می کند و می بیند که امام به دنبال این است که اینها را ترقی بدهد و دانش و تربیت و ادب و فرهنگ اینها را ارتقاء بدهد که نشاندهنده محبت و جاذبه امام به آحاد مردم است.

حجت الاسلام حسینی نیشابوری با بیان اینکه مکتب تربیتی اهل بیت بر مبنای محبت، رأفت و رحمت استوار است، خاطرنشان کرد: این مدل تربیتی یک چارچوب هایی هم دارد که یکی از آن ها عدل و دیگری حقیقت جویی است و اینها خیلی مهم است زیرا بشر با واقعیت هایی طرف است که بخشی از این واقعیت ها می تواند تلخ باشد و با حقانیت و حقیقت منطبق نباشد ولی تبیین حقیقت و اینکه بداند چه چیزی حق است و انسان باید تا کجا هزینه بدهد برای اینکه حق و عدل محقق بشود این یک چارچوب تربیتی را می طلبد. از آنجایی که امام(ع) خود امام و هادی است؛ خودش حقیقت شناس است و این حقیقت شناسی امام هم از ناحیه اکتساب نیست بلکه از ناحیه شهود است یعنی به حقیقت رسیده است. آن وقت کسی که حقیقت ناب را بدین شکل می شناسد و در اختیار دارد می تواند علم آن را به دیگران بچشاند.

وی تصریح کرد: فضای خاص تربیتی که امام باقر(ع) با شاگردان خود داشت به نظر می رسد چیزی است که گمشده امروز ما هم است. اگر ما صرفا یک مشت اصطلاحات را در مدرسه از ذهن معلم به ذهن متعلم منتقل کنیم کمترین بهره را برده ایم چرا که در کنار این انتقال اطلاعات آن حس حقیقت جویی، خیرخواهی، عدل گرایی، کمال طلبی و تعالی خواهی را به متعلم منتقل نکرده ایم و به نیاز واقعی او پاسخ داده نشده است و این دریافتی ها صرفاً کسب مهارت هایی بود که احتمالا گره از کار معیشت او باز کرده است و شاید همان مقدار هم باز نکرده است و دایره خواسته های فطری انسانی را جواب نداده است و فطرت و سرشت و روح این متعلم کماکان تشنه است و این اشکال بزرگ مدل تعلیم و تربیت امروز است.

حجت الاسلام حسینی نیشابوری در پایان افزود: به تعبیر علامه جوادی آملی علم در غرب، نه به مبدا و نه به مقصد می پردازد و این دو تا را کاملا کنار گذاشته است و وقتی انسان به جواب سوالات خود در این موضوعات نرسد نتیجه آن بروز آفت ها، آسیب ها، ظلم ها و امثال اینهاست. از این رو چنانچه مدل تربیتی امام محمدباقر(ع) امروزه در جامعه آموزشی و علمی ما پیاده شود یک تحول و انقلاب بزرگی در حوزه اخلاق، معرفت و دسترسی به امکانات مادی رقم خواهد خورد و آن مدینه فاضله و آرمان شهری که بشر دنبال آن است محقق خواهد شد.