مساله پاک‌کردن شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر»
مبلغ/ یک پژوهشگر حوزه جمعیت گفت: فرزند آوری به دلایل مشکلات معیشتی به تعویق می افتد یا در اثر فردگرایی، تجمل گرایی و رفاه گرایی، برخی خانواده‌ها بچه را مزاحم تلقی و مصرفی عنوان می‌کنند، این باز ساختاری و نگرشی باعث می‌شود مادری در جامعه ایرانی به تعویق بیفتد.
به گزارش «مبلغ»، ابوالفضل اقبالی پژوهشگر خانواده و جمعیت در گفت‌وگو با فارس، افزایش سن مادری در کشور را تابع تحولات ساختاری کلان و تغییرات نگرشی افراد دانست و اظهار کرد: ازدواج در ایران به دلیل شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با موانع و دشواری‌های فراوانی روبرو است. از جمله مهم‌ترین آنها وضعیت اقتصادی است که ازدواج را به یک کالای لوکس و غیرقابل دسترس برای جوانان تبدیل کرده است.
وی، ازدواج در ایران را گران توصیف کرد و افزود: امروز اشتغال و بیکاری، تأمین جهیزیه، مسکن و…. مسائلی هستند که از عهده عاملیت و اراده افراد خارج هستند و جامعه شرایطش را به زندگی افراد تحمیل کرده و در نتیجه افراد متأثر از این عوامل نمی‌توانند خود را وفق دهند که در نهایت سن ازدواج و سن باروری افزایش چشمگیری به دنبال خواهد داشت.
کمرنگ شدن پذیرش مسئولیت ازدواج در جامعه
اقبالی به دومین علل افزایش سن مادری اشاره و گفت: برخی علت و ریشه‌ها از جنس ارزش‌ها و ذهنیت افراد است و به ساختارها ارتباطی ندارد، در جامعه می‌بینیم کسانی از نظر مالی مشکلاتی برای ازدواج ندارند اما از نظر ذهنیت با ازدواج همراه نیستند، این افراد ارزشمندی ازدواج، تشکیل خانواده، حس تعهدپذیری و مسئولیت پذیری خانواده را بر نمی‌تابتد و با آن کنار نمی آیند، این ها اتفاقی است که در کشور ما در حال گسترش است و صحبت با جوانان دختر و پسر در قبال عدم ازدواج ناشی از گفتمان فردگرایی است که خواه و یا ناخواه در تجربه مدرنیته در دام آن گرفتار شدیم، این فرد گرایی دامن جامعه ما را کم کم گرفته و نگاه به پذیرش مسئولیت ازدواج کم رنگ شده است.
رفاه طلبی، مادر بودن در جامعه ایرانی را به تعویق انداخته است
این پژوهشگر حوزه جمعیت عوامل پس از ازدواج را در فرزندآوری مهم توصیف و تاکید کرد: پس از ازدواج نیز برخی عوامل و موانع وجود دارد که فرزند آوری و بچه آوری را به تعویق می اندازد، اینها به دلایل مشکلات معیشتی به تعویق می افتد یا در اثر فردگرایی، تجمل گرایی و رفاه گرایی، بچه را مزاحم تلقی و مصرفی عنوان می‌کنند، این باز ساختاری و نگرشی باعث می شود مادری در جامعه ایرانی به تعویق بیفتد.
وی اضافه کرد: برخی از زنان می گویند که می خواهم تحصیل یا اشتغال داشته باشم و مادر بودن این مساله آنها را به مخاطره بیفکند و این را دلیلی بر عدم فرزند آوری می دانند.اینها برخی از گره های ذهنی است که زنان و مردان در زندگی با آن درگیر هستند و حتی معتقدند بچه زیاد دست و پا گیر است و یا برای فرزندآوری به تک فرزندی اکتفا می‌کنند.
اقبالی یکی از علل دیگر عدم تمایل به فرزندآوری و مادر شدن را ساختارها عنوان کرد و گفت: اساسا ساختارسازی و اصلاح نهادی وظیفه حاکمیت و دولت است، ما انتظار مسکن سازی و اشتغال زایی از مردم را نداریم و اینها در فراهم آوردن این ساختار نقش بسزایی دارند. به طور قطع تمهیدات ساختاری کار دولت است و از بین بردن نگرش‌های غلط کار مردم است البته دولت هم می‌تواند در این باره نقش ایفا کند!
جای خالی سنت‌های قدیمی فراموش شده در امر ازدواج/ تکیه خانواده‌ها بر دولت برای ازدواج فرزندان
وی به برخی از سنت‌های گذشته ایرانیان درباره ازدواج اشاره و یادآور شد: در گذشته سنت های حسنه ای وجود داشت و ازدواج جوانان از سوی مردم، بستگان و همسایه‌ها صوت می گرفت، در آن زمان اگر پدری می‌خواست برای دختری جهیزیه تهیه کند تمام بستگان برای تهیه این جهیزیه به او کمک می کردند اما امروز می‌بینیم کمتر آن فضای دیروز وجود دارد، خانواده گسترده به آن معنا وجود ندارد و به صورت هسته‌ای تبدیل شده است، آن‌گفتمان خانواده که تعاملی انفاق و… داشت کم رنگ شده و خانواده ها مجبور هستند به دولت‌ها اکتفا کنند.
وی خاطرنشان کرد: ما درباره مساعدت ازدواج و تسهیل درباره ازدواج ضعف های جدی داریم، ما یک وام ازدواج را نمی توانیم به درستی به جوانان پرداخت کنیم و حالا اشتغال و… بماند.
این پژوهشگر خانواده و جمعیت به مضرات افزایش سن مادری اشاره و بیان کرد: وقتی سن مادری بالا رود و افزایش پیدا کند، تاثیرات متفاوت جمعیتی دارد.
یکی از آن تاثیرات این است که ما به دلیل آنکه سن مقید باروری مادران را محدود می کنیم یعنی باروری از ۲۰ سال تا ۴۵ در نظر بگیرید حدود ۲۰ تا ۲۵ سال فرصت برای باروری وحود دارد، از طرفی هم میانگین سنی ازدواج در زنان ۲۵ سال است و این دختران معمولا در سنین ۲۷ یا ۲۸ سال باردار می‌شوند پس خواه یا ناخواه سن باروری کاهش می یابد و در نتیجه ۲ یا ۳ بچه بیشتر نمی توانند داشته باشند که آن هم به دلایل ساختاری ارزشی و نگرشی به ۱ با ۲ فرزند اکتفا می کنند.
افزایش ریسک باروری در زایمان سنین بالا
اقبالی با بیان اینکه بهداشت و درمان نقص بسزایی در باروری زنان جامعه دارد، ابراز کرد: دومین مساله، مساله بهداشتی و درمانی است، هر چه سن مادر بالاتر رود ریسک باروری افزایش می یابد و مخاطراتی را برای سلامت بچه و … به وجود می آورد.از طرفی هم بچه ای که تک فرزند است مسائل از جمله مسائل اقتصادی و … مشکلات بسیاری برای جامعه و خود فرزند به وجود می آید.
وی یادآور شد: مادرانی که سن آنها بالاتر می روند، نشاط و پویایی و حس مادرانه آنها از بین می برود و می‌توانند برای بچه صرف کنند تقلیل می رود و میزان اصطکاک با بچه افزایش می یابد.
این پژوهشگر حوزه جمعیت تاکید کرد: دولت ها باید زیرساخت‌ها و زمینه ها را فراهم کنند و سطحی که مردم انتطار دارند زندگی‌اشان حداقل استانداردهای رفاهی را داشته باشد. مردم باید احساس کنند که بچه آوردنشان برای برایشان مشکل ندارد، الحمدلله قانون جوانی جمعیت می تواند بخشی از این مشکلات مردم را حل کنند.
هنوز شعار فرزند کمتر زندگی بهتر در جامعه وجود دارد
وی ادامه داد: نهادهای حاکمیتی و مردمی می توانند در این فرهنگسازی تاثیرگذار باشند. تفکر مردم نسبت به فرزند آوری و بارورسازی و تربیت را اصلاح کنند، ما باید در حوزه ساز و کارهای تشویقی بچه آوری تلاش و به لحاط نگرش باید کار کنیم.
وی خواستار توجه به پاکسازی برخی از شعار‌های جمعیتی از ذهن مردم شد و عنوان کرد: هنوز این گفتمان «فرزندکمتر زندگی بهتر» در جامعه ما جاری وساری است و اگر بخواهیم شعار جدیدی را طراحی کنیم که فرزند بیشتر زندگی بهتر باشد این نیاز به کار فرهنگی مداوم و مستمر است.
دشمنان تلاش می‌کنند مادری را بی ارزش جلوه دهند
این جمعیت شناس، نقش ماهواره‌ها و رسانه‌های ضدانقلاب در فرهنگ سازی نادرست در مواجهه با فرزندآوری را مخرب عنوان کرد و گفت: رویکردی که دشمنان دارند کارهای ضد جمعیتی است و تلاش می‌کنند تا مادری را بی ارزش جلوه دهند، بالاخره هدف دشمنان این است که ایران هرچه قدر ممکن است ضعیف تر شود و جمعیت یکی از مولفه های قدرت است و تلاش می‌کنند از طریق فضای مجازی، رسانه‌ها و ماهواره ضد ارزش های ما صحبت کنند و مسیر مقابل ما را پیش گرفته‌اند.