آموزش دینی تنها با مخاطب‌شناسی میسر است
مبلغ/ یک کارشناس کودک و نوجوان گفت: فرآیند سیاست‌گذاری در آموزش دینی کودکان و نوجوانان باید با نیازسنجی‌های بدون سانسور، واقع‌بینی و در نظر گرفتن شرایط جامعه جهانی همراه شود.
به گزارش «مبلغ» به نقل از اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، ناصر نادری، کارشناس فلسفه و حکمت اسلامی مساله مخاطب‌شناسی را در آموزش‌های دینی ضروری دانست.
این نویسنده در هفته ملی کودک به چالش‌های آموزش رسمی در حوزه دین و معرفت اشاره داشت و گفت: به اعتقاد من در کتاب‌های دینی آموزش و پرورش با مشکل عدم شناخت زبان و ذهن مخاطب مواجهیم. کتاب‌های دینی ما برخی از مخاطبان را جذب نکرده و تنها کاربرد خود را حفظ سرفصل‌ها تعریف کرده است.
او افزود: ما باید ببینیم آیا مفاهیم آموزشی در کودک نهادینه شده است یا خیر؟ آیا باور و رفتار و سنجه‌ها در مخاطب ما عینی شده است یا خیر؟ اگر قضاوت منصفانه بکنیم باید بگوییم در امر آموزش رسمی موفق نبوده‌ایم. مخصوصا که در دوره‌های نوجوانی و جوانی می‌بینیم که فرزندان ما اخلاقمند نشده‌اند و رفتار هنجارمند ندارند و تابع اصالت ایرانی و مذهبی نیستند.
وی ادامه داد: درونمایه و محتوای آموزش ما باید زندگی محور باشد و اخلاق باید موضوع کتاب‌ها قرار بگیرد. اگرچه در نوجوانی چالش ذهنی داریم اما می‌توانیم از زبان اقناعی استفاده کنیم و به آنها فضای نقد بدهیم تا بتوانیم گام درستی در این زمینه برداریم. در حوزه دین نقش معلم نقش بی‌بدیلی است. تنها درسی که معلم باید خود تجسم محتوای آن کتاب باشد این درس است. معلم دینی اگر از لحاظ دینی اخلاق مدار باشد در لایه‌های رفتاری و ذهنی کودک و نوجوان تاثیر گذار است.
نوجوان امروز را نمی‌شناسیم
داور جشنواره کتاب شهید غنی‌پور در ادامه سخنان خود بر شناخت مخاطب تاکید کرد و افزود: مساله امروز ما مخاطب‌شناسی است. به طور مثال باید بدانیم کتابی با ادبیات، تصویر و دین‌شناسی خوب قرار است برای چه مخاطبی ارایه شود؟ بحث روان‌شناسی کودک و نوجوان و جامعه‌شناسی کودک امروزی و جهانی شدن در این امر مهم است. بایستی جنبه‌های زیبایی‌شناسی از منظر مخاطب را در خلق و تولید کتاب‌های حوزه دینی در نظر بگیریم. اما در حال حاضر به دلیل عدم درک ذهن و زبان کودک از او فاصله داریم. باید قبول کنیم که ما کودک و نوجوان امروز را نمی‌شناسیم و ابهام‌های او را نمی‌دانیم.
این نویسنده ضمن توجه به راهکارهای لازم برای حل این چالش‌ها اشاره داشت: برای کاهش این کاستی‌ها مراکزی بسیار موثر باید دست به اقدام‌هایی بزنند. در حوزه کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد واقعا نیاز دارد که فصل به فصل پایش دقیقی بر آثار داشته باشد و منظر درونمایه‌شناسی آثار را بررسی کند. حوزه علمیه قم خوب است که واحدی فعال در این زمینه داشته باشد. حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی قبل از اینکه رسالت چاپ کتاب را دنبال کند به بحث نیازسنجی و برنامه‌ریزی ورود پیدا کند. آستان قدس رضوی نیز می‌تواند در جهت‌دهی به فرهنگ و کتاب‌های دینی نقش‌آفرینی کند و تمام برنامه‌ریزان باید به ضرورت‌های امروزی در بخش مفهومی توجه ویژه داشته باشند.
نادری ادامه داد: به نظرم فرآیند سیاست‌گذاری در این کار باید با نیازسنجی بدون سانسور، واقع‌بینانه و در نظر گرفتن شرایط جامعه و شرایط جهانی همراه شود. کاستی‌های دنیای کتاب را به لحاظ دین و رسانه و مخاطب بررسی کنیم و بعد نقشه راه ترسیم شود. لازمه موفقیت در این امر حضور باسوادان و باسلیقه ترین‌هاست و البته در خلق متن‌های تخیلی و غیرتخیلی باید نویسندگانی را داشته باشیم که به دین باورمند باشند و با عشق و علاقه این کار را انجام بدهند. مهم است که شرایط سیاسی و اقتصادی را جوری فراهم کنیم که مساله دین مساله و گرایش نویسندگان خلاق باشد.
وی تاکید کرد: فرهنگ با نگاه فرهنگی اصلاح می‌شود نه با نگاه سیاست‌زده. پدیده فرهنگی را افراد عمیقا باورمند به باور بومی و دینی وعلاقه‌مندان به کودک و آینده اصلاح خواهند کرد. پس از این مراحل است که مشی ما علمی و روابط ما حرفه‌ای و فضای ما اخلاقی خواهد بود.