کارگاه تخصصی «نظریه ابتناء در منطق و متافیزیک» برگزار میشود.
به گزارش «مبلغ» – در این گفتار سخنران قصد دارد دو کار انجام دهد: کار اصلی این است که ادبیات حول متافیزیک و منطق ابتناء را معرفی کند؛ کار فرعی این است که توضیح دهد که چگونه با بهره‌گیری از ادبیات حول ابتناء می‌توان ردۀ مهمی از مسائل سنتی متافیزیک (خصوصاً در سنت فلسفی اسلامی) را بهتر دریافت.
به همّت گروه منطق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، کارگاه «نظریه ابتناء در منطق و متافیزیک» با ارائه دکتر داود حسینی، دانشیار گروه فلسفه و منطق دانشگاه تربیت مدرس، در روز چهارشنبه، ۶ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲، در دو جلسه دو ساعته از ساعت ۱۴ تا ۱۸ برگزار میشود.
لازم به ذکر است که نشست مذکور صرفاً به صورت «حضوری» تشکیل میشود. در ادامه چکیده‌ای از این کارگاه نیم‌روزه از نظر می‌گذرد:
ابتناء مفهومی متافیزیکی است که از اوایل قرن بیست‌ویکم وارد ادبیات منطق و متافیزیک در سنت فلسفۀ تحلیلی شده است. وضعیت کنونی مسائل حول ابتناء بسیار شبیه وضعیت مباحث حول ضرورت و امکان در نیمۀ دوم قرن بیستم است؛ از طرفی توافق میان فیلسوفان تحلیلی به این سمت سوق پیدا کرده است که ابتناء مفهومی کلیدی در مباحث فلسفی، خصوصاً متافیزیک، است (چنان که از نیمۀ قرن بیستم توافق فیلسوفان تحلیلی به این سو مایل شد که ضرورت و امکان مفاهیمی کلیدی در کاوش‌های فلسفی، خصوصاً متافیزیکی‌اند)؛ از طرف دیگر، نیاز به تنظیم یک سیستم منطقی برای ابتناء، این فیلسوفان را بر آن داشته است تا به چارچوب‌بندی سیستم‌های منطقی متعدد و متفاوتی برای ابتنا دست زنند (نظیر اینکه نیمۀ دوم قرن بیستم انفجاری در منطق‌های موجهات گوناگون دیده میشود).
اهمیت ابتناء برای بررسی‌های فلسفی با نگاهی به گسترۀ ادعاهای فلسفی در حوزه‌های متفاوت که همگی اظهارهایی در خصوص ابتنا هستند قابل مشاهده است: ویژگی‌های ارزشی، نطیر زیبایی، مبتنی بر ویژگی‌های فیزیکی هستند؛ صدق یک جملۀ عطفی مبتنی است بر صدق‌های عاطف‌های آن؛ صدق یک گزاره مبتنی بر واقعیت یا واقعیاتی در جهان است؛ واقعیات اجتماعی، نظیر واقعیات نهادی، مبتنی بر واقعیاتی در خصوص افراد جامعه و روابط میان آنها هستند؛ وجود یک شیء مرکب مبتنی بر وجود اجزائش است؛ فعل الهی مبتنی بر حکمت الهی است.
ادبیات حول منطق ابتناء از ادبیات حول مباحث فلسفی ابتنا جوان‌تر است. از دهۀ دوم تاکنون قرن بیست‌ویکم منطق‌هایی برای ابتنا پیشنهاد شده است. دو تلقی متفاوت از منطق ابتناء در دست است: ابتناء یک رابطه/عملگر است و منطق ابتناء منطقی گسترش‌یافته نسبت به منطق کلاسیک است؛ ابتناء یک عملگر استنتاج منطقی است و منطق ابتناء منطقی جایگزین برای منطق کلاسیک است.
در این گفتار سخنران قصد دارد دو کار انجام دهد: کار اصلی این است که ادبیات حول متافیزیک و منطق ابتناء را معرفی کند؛ کار فرعی این است که توضیح دهد که چگونه با بهره‌گیری از ادبیات حول ابتناء می‌توان ردۀ مهمی از مسائل سنتی متافیزیک (خصوصاً در سنت فلسفی اسلامی) را بهتر دریافت.
شایان ذکر است که این اثر تحت حمایت مادی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF) برگرفته شده از طرح شماره «۴۰۱۳۳۰۷» انجام شده است.