هیچ دلیلی بر حرمت شادی شدید نداریم/ برخلاف ایران ماه رمضان یکی از شادترین ماهها در کشورهای اسلامی است

به گزارش مبلغ– حجت الاسلام والمسلمین اسماعیل اوجی شیرازی در گفتگو با «مبلغ» به تبیین موضوع شادی در سیره اهل بیت(علیهم السلام) و چگونگی شاد زیستن مردم در جامعه پرداخته است که ماحصل این گفتگو را در ادامه می خوانید:

«مبلغ» – نگاه اهل بیت(ع) به مسئله شادی چگونه است؟ چرا شادی به اندازه عزاداری مورد توجه دست اندارکاران فرهنگی نیست؟

امام رضا(ع) در روایتی به اهمیت مدیریت برنامه زندگی می پردازد و در تبیین آن می فرمایند «تلاش كنيد وقت شما چهار ساعت باشد: ساعتي براي مناجات با خدا، ساعتي براي كار زندگي، ساعتي براي معاشرت با برادران و اشخاص مورد اعتماد كه شما را از عيب هايتان آگاه نمايند و از دل با شما خالص و يك رو باشند و ساعتي كه در آن براي لذت هاي غير حرام خويش خلوت كنيد و با اين ساعت، براي سه ساعت ديگر نيرو مي يابيد. به خود تلقين تنگدستي و عمر دراز ننماييد؛ چرا كه هر كس تنگدستي را به خود تلقين كند بخيل گردد و هر كس به خود عمر دراز را تلقين كند زياده خواه شود. براي خويشتن سهمي از دنيا قرار دهيد و با اين سهم از دنيا، براي كارهاي ديني ياري جوييد زيرا روايت شده از ما نيست هر آن که دنيايش را براي دينش رها سازد يا دينش را براي دنيايش رها نمايد».

خب! با این حدیث می خواهیم ببینیم اگر برنامه زندگی مان را به حضرت ارائه کنیم، ایشان برای ما چه برنامه ای دارند؟ زیرا عده ای فکر می کنند دین فقط یعنی عبادت کردن، نماز خواندن و مسجد رفتن! اما امام رضا(ع) فرمودند که اوقات زندگی را به چهار بخش تقسیم کنید، یک چهارم برای عبادت، ساعتی برای کار، ساعتی برای معاشرت و ساعتی هم برای لذت های حلال. این بخش از حدیث بسیار شیرین است که ایشان می فرمایند به وسیله این بخش چهارم، شما توانایی و نیرو برای انجام وظایف سه بخش دیگر پیدا می کنید. یعنی اگر زمانی را اختصاص ندهید برای بهره مندی از لذت های حلال دنیا، نمی توانید به عبادت و امرار معاش بپردازید، و حتی نمی توانید با برادران مومنتان معاشرت کنید.

امام رضا(ع) در روایتی به اهمیت مدیریت برنامه زندگی می پردازد و در تبیین آن می فرمایند «تلاش كنيد وقت شما چهار ساعت باشد: ساعتي براي مناجات با خدا، ساعتي براي كار زندگي، ساعتي براي معاشرت با برادران و اشخاص مورد اعتماد كه شما را از عيب هايتان آگاه نمايند و از دل با شما خالص و يك رو باشند و ساعتي كه در آن براي لذت هاي غير حرام خويش خلوت كنيد و با اين ساعت، براي سه ساعت ديگر نيرو مي يابيد. به خود تلقين تنگدستي و عمر دراز ننماييد؛ چرا كه هر كس تنگدستي را به خود تلقين كند بخيل گردد و هر كس به خود عمر دراز را تلقين كند زياده خواه شود. براي خويشتن سهمي از دنيا قرار دهيد و با اين سهم از دنيا، براي كارهاي ديني ياري جوييد زيرا روايت شده از ما نيست هر آن که دنيايش را براي دينش رها سازد يا دينش را براي دنيايش رها نمايد».

خب! با این حدیث می خواهیم ببینیم اگر برنامه زندگی مان را به حضرت ارائه کنیم، ایشان برای ما چه برنامه ای دارند؟ زیرا عده ای فکر می کنند دین فقط یعنی عبادت کردن، نماز خواندن و مسجد رفتن! اما امام رضا(ع) فرمودند که اوقات زندگی را به چهار بخش تقسیم کنید، یک چهارم برای عبادت، ساعتی برای کار، ساعتی برای معاشرت و ساعتی هم برای لذت های حلال. این بخش از حدیث بسیار شیرین است که ایشان می فرمایند به وسیله این بخش چهارم، شما توانایی و نیرو برای انجام وظایف سه بخش دیگر پیدا می کنید. یعنی اگر زمانی را اختصاص ندهید برای بهره مندی از لذت های حلال دنیا، نمی توانید به عبادت و امرار معاش بپردازید، و حتی نمی توانید با برادران مومنتان معاشرت کنید.

پس ببینید، لذت بردن و بهره مندی از نعمت های دنیا، مورد تاکید دین ما است و پیامبر اکرم(ص) در همان روزهای ابتدایی بعثت، در ماجرای  یوم الدار که خاندان و نزدیکانشان را برای رساندن پیام اسلام دعوت کردند، عبارتی دارند که بسیار مهم و دقیق است و بر خلاف تصور خیلی از افراد است. ایشان فرمودند: جِئْتُکُمْ بِهِ إِنِّی قَدْ جِئْتُکُمْ بِخَیرِ الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ. یعنی این دینی که آورده ام فقط موجب سعادت اخروی شما نیست بلکه اسلام آمده است تا در دنیا هم شما را خوشبخت و زندگی سعادت مندانه را برای شما به ارمغان بیاورد.

بنا بر این اینکه گفته شود دین فقط برای زندگی اخروی برنامه ریزی کرده، اشتباه است زیرا هدف دین را اشتباه فهمیده اند، زیرا دین برای شاد زیستن ما، برنامه دارد. اما افسوس و صد افسوس که الان در زمان غیبت امام زمان(عج) قرار داریم و بسیاری هستند که آموزه های دینی را به نحوی که به پیشبرد اهداف دنیویشان کمک کند، برای مردم بیان کرده اند و کم اطلاعی بسیاری هم، فضا را برای سود جویی این افراد فراهم کرده است و نتیجه آن هم سوء ظن جوانان و مردم نسبت به دین شده است.

این در حالی است که بسیاری فکر می کنند دین فقط به عبادت، حزن و اندوه راهنمایی کرده است اما امام حسین(ع) به نقل از پیامبر(ص) می فرماید: أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ بَعْدَ الصَّلَاةِ إِدْخَالُ السُّرُورِ فِی قَلْبِ الْمُؤْمِنِ بِمَا لَا إِثْمَ فِیه. بالاترین اعمال بعد از نماز این است که مومنی را شاد کنید، البته از راه مشروع و بدون گناه. در روایت دیگر آمده است؛ در روز قیامت که قبرها شکافته می شود، یک نوری این مومن را هدایت می کند و در تمام مراحل و گردنه

ها همراه اوست و تا دم در بهشت او را مشایعت می کند. مومن از آن نور می پرسد تو که هستی که همه جا همراه من بودی، می گوید من همان شادی و سروری بودم که تو در قلب مومنی وارد کردی.

این ها را اهل بیت(ع) به ما گفته اند و دین را باید از احادیث ائمه فهمید.

«مبلغ» – با توجه به مباحثی که در این موضوع بیان کردید لطفا نمونه ای از مصادیق شادی در سیره ائمه اطهار علیهم السلام را هم بفرمائید.

بسیاری از ما که امروزه در لباس دین هستیم، دین را اشتباه فهمیده ایم، و اگر کسی بخواهد دین را درست بفهمد، باید به سرچشمه زلال سخنان ائمه سر بزند تا بفهمد خدا از ما چه خواسته است.

امام علی (ع) فرمودند: یکی از نشانه های مومن این است که شادی او همیشه در چهره اش پیداست.

امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه پیامبر(ص) را اینگونه توصیف می کنند: «رسول خدا(ص) همیشه لبخندی بر لب داشتند». یعنی این پیامبری که خداوند می فرماید اسوه حسنه ما است، همیشه لبخند داشتند، و نرم خوترین و شاداب ترین مردم بوده اند. اینها از احادیث صحیح و مورد قبول ما هستند که در کتب معتبر روایی آمده است. احادیث را از این جهت عرض کردم که بدانیم امامان ما شاد و خوش رو بوده اند و ما را نیز به همین سیره توصیه کرده اند.

حکمت ۲۵۷ نهج البلاغه را ببینید! یکی از توصیه های حضرت به کمیل این است:  اى كميل، كسان خود را بگو كه هنگام عصر براى كسب صفات نيكو بيرون روند و هر شامگاه در برآوردن نياز كسانى كه به خواب رفته اند، بكوشند. سوگند به كسى كه هر آوازی را مى شنود، هر كه دلى را شادمان سازد، خداوند براى او لطفى آفريند و چون مصيبتى بدو رسد، آن لطف چون آبى به سوى او سرازير شود تا آن مصيبت را ببرد و دور گرداند، آن سان كه اشتر غريب را از چراگاه مى رانند.

یعنی تو نیکی میکن و در دجله انداز، که ایزد در بیابانت دهد باز. پس عرض ما این است که ارمغان دین و اهل بیت(علیهم السلام) برای بشر، شادی، بهجت و سرور است، اما به معنای واقعی و عمیق.

«مبلغ» – با توجه به سیره اهل بیت(ع) در شاد کردن دل مومنین، پس چرا در ماه مبارک رمضان بیشتر به حزن و اندوه گرایش داریم تا شادی؟

بعضی گمان می کنند عبادت در ماه مبارک رمضان فقط نماز و عبادت هایی است که فرموده اند، بله! این هم عالی است، اما از برترین عبادت ها شاد کردن دل مومن است، چرا که در واقع خدا را شاد کرده ایم. در روایت آمده است یکی از خانه های بهشت بیت الفرح است، می گویند این خانه ویژه افرادی است که کودکان و یتیمان را شاد کرده است. بنا بر این اسلام برای شاد زیستن و تفریح سالم افراد برنامه دارد. امام حسین (ع) فرمودند: «بادِروا بِصِحَّةِ الأجسامِ في مُدَّةِ الأعمارِ»، یعنی در حفظ سلامت تن بكوشيد، و برای همین امر توصیه به ورزش هایی مثل سوار کاری و شنا کرده اند. همچنین در روایات به شوخ طبعی توصیه شده است البته لازمه شوخ طبعی، سبک سری و توهین و ناسزا نیست. مومنین را به آراستگی توصیه کرده اند زیرا خداوند متعال آراستگی را دوست دارد و از ژولیدگی و پژمردگی اکراه دارد. سفر کردن را توصیه فرموده اند «سَافِرُوا تَصِحُّوا وَ جَاهِدُوا تَغْنَمُوا وَ حُجُّوا تَسْتَغْنُوا» سفر كنيد تا تن درست شويد.

روشن است که لذت و خوشی تنها با عوامل مادی بدست نمی آید و عوامل معنوی هم در ایجاد شادی موثر هستند، گاهی بعضی کارها عادتا باید لذت بخش باشند اما نه تنها لذتی نمی دهد بلکه باعث عذاب وجدان و تشویش روح هم می شود، چرا که روح انسان آماده این لذت نیست مثلا یک غذای لذیذ یا رابطه جنسی یا یک خانه بسیار زیبا اگر حرام و نامشروع باشد یا نامعقول باشد برای یک انسان سالم و طبیعی تلخ و ناگوار است و لذتی برای او ندارد لذا ارضای تمایلات به هر صورت و هر شرایطی شادی آور نیست بلکه گاهی اوقات پرهیز از لذت، لذت بخش تر است از میل به لذات. تصور کنید مادری بر خلاف میل فرزندش که او را خیلی دوست دارد به او می گوید این غذا را نخور که برای تو ضرر دارد، آیا مانع شادی فرزند خود شده است؟ خیر، پزشکی برای اینکه بیمار خود را از مرگ نجات بدهد چاقو جراحی میزند یا جمجمه را باز میکند تا غده ای را خارج کند، آیا این پزشک مانع شادی این بیمار شده است؟ خیر. دستورات دین مثلا منع از خوردن شراب میکند که باعث زايل شدن عقل انسان می شود، باز داشتن از لذت و شادی نیست، وقتی که سفارش میفرماید که تهمت نزنید، غیبت نکنید، ریاکار نباشید، نگاه ناروا نداشته باشید، رابطه سالم داشته باشید، این موجب دوری انسان از شادی ها نیست و خداوند متعال میخواهد که انسان به شادی حقیقی برسد، شادی حقیقی چیست؟ وقتی انسان نیازهایش ارضا شود و به چیزهایی که مورد علاقه اش است دست پیدا کند، یک احساس شور و هیجان در وجود او پدید می آید که به آن شادی و شادابی می گویند. اگر می خواهید به سرور واقعی برسید باید مطیع خداوند باشید.

ماه رمضان یکی از شادترین ماه های مسلمانان و مومنین است، بر خلاف ایران در دیگر کشورهای اسلامی می توانید شادی، نشاط، شور و آرامش را در ماه مبارک رمضان نظاره گر باشید.

آیت الله خویی در مصباح الفقاهه جلد اول صحفه ۴۲۳ می فرمایند: ما هیچ دلیلی بر حرمت شادی شدید نداریم، بلکه مورد تایید و تاکید است. خب! تا اینجا عرض کردیم که ائمه(ع) سیره شان چه بود و ما به تبعیت از سیره اهل بیت(ع) چگونه شاد باشیم و شادی کنیم.

«مبلغ» – نقش روحانیت در تببین سیره اهل بیت(ع) در مقوله شادی چیست؟ آیا یک روحانی برای شاد کردن مردم مجاز به هر کاری است؟

در این موضوع باید جایگاه و رسالت علمای دین را بررسی کنیم. تصور کنید بیاییم برای گرم کردن و تقویت رابطه مردم با روحانیت، یک برنامه و شویی درست کنیم و کسی در لباس روحانیت بیایید دلقک بازی در بیاورد! در حالی که اصلا نیازی به این کارها نیست.

روحانیت برای اینکه خدا، دین و اهل بیت را به مردم معرفی کند، کافی است به آنچه اهل بیت(ع) فرموده، عمل کند «لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا». وظیفه روحانیت این نیست که بیاید ملق بزند، وظیفه روحانیت برای اینکه حرمت روحانیت حفظ شود، نشان دادن زیبایی های دین است.

در کشور عراق، هنوز آن حرمت روحانیت به شکل سنتی حفظ می شود، زیرا فقط به آنچه که وظیفه شان است پرداخته اند. کسی توقع ندارد یک روحانی مربی تکواندو باشد یا بیاید مردم را با استندآپ کمدی بخنداند. بلکه آنچه از یک روحانی انتظار می رود این است که پیام خداوند و اهل بیت را به مردم برساند. می فرمایند اگر مردم زیبایی های کلمات ما را می دانستند خودشان دنبال ما می آمدند و دنباله روی و تبعیت از اهل بیت، همان شادی و آرامش واقعی است. قران یک تعبیری دارد «إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعا». انسان حریص است و همیشه دنبال این است که بهترین ها برای او باشد. شادی چه زمان در وجود انسان ایجاد می شود؟ وقتی که نیازش ارضا شود. حتی کسانی که ثروتمندترین سرمایه داران جهانند، در خیلی از امور به آرامش نسبی هم نرسیده اند چون همیشه در تکاپوی این هستند که ثروت و قدرت شان بیشتر شود.

چرا خداوند متعال ما را اینگونه خلق کرده است و چگونه می شود به جایی برسیم که بگوییم بهترین را داریم و به آرامش حقیقی رسیده ایم؟ نیازهای دنیوی حد یقف ندارد. همیشه چیزی بهتر از آنچه به آن رسیده ایم وجود دارد. پس کی این نیاز را می توانیم رفع کنیم؟ خدایی که ما را خلق کرده است و این نیاز را در وجودمان گذاشته است، قطعا بهترین را هم گذاشته است. وقتی بهترین پیدا شود، آرامش واقعی هم به دست می آید. آن بهترین چیست؟ خداوند متعال در قرآن می فرماید «بَقِيَّه اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين» اگر به دنبال بهترین هستید، آن بهترینی که تمام نیازهای شما را ارضا می کند، و شما را به ارامش حقیقی و واقعی می رساند، بقیه الله است.

در ادعیه ماه مبارک رمضان، دعایی سفارش شده که بعد از هر نماز خوانده می شود، در آن دعا از خداوند متعال این طور می خواهیم که همه فقیرها غنی شوند و همه کارها اصلاح شوند و همه گرسنگان سیر شوند، و الی آخر. تصور کنید در جامعه ای زندگی می کنید که همه مصادیق این دعا وجود دارد و مشکلات رفع شده است، در واقع این جامعه به شادی و آرامش حقیقی رسیده است. خب! این جامعه آرمانی زمانی محقق می شود که حضرت بقیه الله که بهترین خیر برای مردم است ظهور کنند و جامعه را به آرامش و شادی حقیقی برسانند.

برای اینکه به آرامش حقیقی برسید، باید بگریید و تضرع کنید، تا خداوند آن منجی حقیقی، آن شادی حقیقی را بفرستد و گره از کار جهان باز شود. شب ها و سحرهای ماه مبارک رمضان بهترین ساعات برای این دعا است و قطعا مورد توجه حضرت حق قرار خواهد گرفت. إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيداً وَ نَراهُ قَرِيباً.