یک روانشناس مثبت‌گرای اسلامی مطرح کرد: بازگشت به معنویت و اخلاق؛ راه رسیدن به همدلی در خانواده
مبلغ/ یک روانشناسی اسلامی مثبت‌گرا، بازگشت به معنویت و اخلاق را مهمترین راه دستیابی به همدلی در میان اعضای خانواده برای کاهش ناهنجاری‌ها و خشونت‌های خانوادگی برشمرد.
به گزارش «مبلغ» به نقل از ایکنا، روزانه شاهد ناهنجاری‌های تلخی در جامعه هستیم که شنیدن و تفکر به آن‌ها، موجبات تأسف عمیق لایه‌های مختلف اجتماعی را فراهم می‌کند. ناهنجاری‌هایی که نشان از تزلزل بنیان خانواده در میان برخی از افراد جامعه دارد. چرایی و چگونگی ایجاد چنین صحنه‌هایی در جامعه اسلامی ما که مبانی عمیق دینی و تاریخی در حوزه نظام خانواده دارد، بسیار حائز اهمیت است و باید هرچه سریع‌تر واکاوی و دلایل آن روشن شود.
ضرورت پرداختن به نحوه جلوگیری از بروز ناهنجاری‌های اجتماعی و دستیابی به سبک زندگی اصیل اسلامی ـ ایرانی در خانواده برای مقابله با تهاجمات فرهنگی جهان سلطه در نهادینه کردن سبک زندگی غربی در جامعه اسلامی ما از جمله موارد بسیار مهمی است که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد تا بتوانیم به نقطه‌ای برسیم که جامعه اسلامی ما، که دارای مبانی و مفاهیم اصیل دینی و تاریخی در حوزه مناسبات اجتماعی و سبک زندگی است، تفکرات غربی در حوزه‌های اجتماعی را پس بزند و بر داشته‌های عمیق خود تکیه کند.
در رابطه با موضوع مدیریت خشونت در خانواده و نیز مختصات خانواده ایمانی برای مبارزه با ناهنجاری‌های اجتماعی با خسرو عقلی خسروشاهی، روانشناس مثبت‌گرای اسلامی، به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
توصیه شما برای ارتباط بدون خشم یا بهتر بگویم مدیریت خشونت در شرایط کنونی، که تاب‌آوری اجتماعی میل به کاهش دارد، چیست؟
خشونت‌های خانوادگی واقعیتی آزاردهنده و غیرقابل انکار در دنیای امروز است. در جهانی که محیط خانه باید پناهگاهی برای آرامش ساکنان آن باشد تا آن‌ها بتوانند خستگی‌ها و رنج‌های ناشی از دشواری‌های محیط بیرون خانه را به فراموشی بسپارند، متأسفانه گاهی برای بسیاری از مردم، خانه به جهنمی تبدیل می‌شود که آتش دشمنی، خشم، خشونت، کینه و انتقام در آن هر لحظه شعله‌ورتر می‌شود.
خشونت‌های خانوادگی مربوط به جامعه یا طبقه خاصی نیست، بلکه اکنون تمامی کشورهای دنیا و طبقات اجتماعی مختلف در اقصی‌نقاط جهان با آن دست به گریبانند و تغییر و تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر روزه بر میزان آن افزوده است.
یکی از مهمترین مسائل در رابطه با مدیریت خشونت در میان خانواده‌ها، رسیدن به این موضوع است که دست یازیدن به خشونت به هیچ وجه راهگشای هیچ مسئله و مشکلی در میان خانواده‌ها و به تبع آن در سطح جامعه نخواهد بود. افراد باید به این حد از آگاهی برسند که خشم و خشونت دردی را دوا نمی‌کند و بالعکس باعث تشدید مشکلات خواهد شد.
خطاهای ارتباطی که جریان ایجاد محبت در خانواده‌ها را مسدود می‌کند، چیست؟
یکی از مهمترین مسائلی که ممکن است موجب توقف و انسداد جریان محبت در میان خانواده‌ها شود، از بین رفتن اخلاق و امور انسانی به ویژه کمرنگ شدن مبانی دینی در میان خانواده‌هاست. یکی از معضلات امروز جوامع مختلف که باعث بروز مشکلات فراوانی در میان خانواده‌ها شده است، دوری از مبانی عمیق انسانی و دینی است که موجب کاهش اخلاقیات و از بین رفتن حرمت‌ها در میان اعضای خانواده می‌شود.
نفس ارتباط زمانی که از ارتباط انسانی به ارتباط جنسی تبدیل شود، باعث ایجاد خطای ارتباطی در خانواده و به صورت گستردهتر در سطح جامعه خواهد شد. افراد و اعضای یک خانواده باید ارتباط خود را در چارچوب روابط انسانی و نه جنسی تعریف و برقرار کنند تا بدین وسیله اخلاقیات در خانواده استوار شده و موجبات سعادت و تعالی جامعه فراهم شود.
کمرنگ شدن عاطفه در خانواده دارای یک عامل و علت اصلی نبوده و عوامل متعددی در این زمینه تأثیرگذار هستند. البته نباید هجوم رسانه‌ای و تهاجم فرهنگی دنیای غرب برای از بین بردن معنویات و اخلاقیات در جامعه اسلامی را فراموش کرد؛ چراکه یکی از عوامل بسیار مهم در این زمینه، موج حملات رسانه‌ای جریان استکبار برای از بین بردن مبانی دینی و مذهبی است که این مسئله به خودی خود و به تدریج باعث از بین رفتن اخلاقیات و در پی آن ایجاد خشونت‌های فراوان در میان خانواده‌ها و جامعه خواهد شد.
عوامل متعددی همچون کاهش سطح معنویت در افراد، هجوم رسانه‌های مختلف و الگوهای کاذب، روابط و تربیت ناصحیح والدین، کم‌کاری مربیان در مدارس، دانشگاه‌ها، سیاست‌های نادرست فرهنگی و اقتصادی دولت‌ها و … از جمله مهمترین عواملی هستند که به تدریج باعث فروپاشی اخلاقی و عاطفی خانواده‌ها میشوند.
تربیت و پرورش صحیح فرزندان در مدارس و دانشگاه‌ها موضوعی بسیار مهم است؛ چراکه چنانچه دانش‌آموزان و دانشجویان در محیط مدرسه و دانشگاه در معرض تربیت صحیح و بر مبنای اصول و مبانی ایرانی ـ اسلامی قرار گیرند، می‌توانند در آینده علاوه بر ایجاد زندگی خانوادگی به دور از خشونت و رنج‌های اجتماعی، زمینه را برای تحقق جامعه‌ای منطبق با آموزه‍‌های ایرانی ـ اسلامی فراهم کنند.
البته نحوه برنامه‌ریزی و سیاست‌‌گذاری فرهنگی و اقتصادی دولت‌ها نیز موضوع تأثیرگذار دیگری است که باید بدان توجه داشت. برنامه‌ریزی دولت‌ها باید به گونه‌ای باشد که آحاد جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان مشکلی از لحاظ تأمین نیازهای اولیه خود نداشته باشند و بتوانند زندگی به دور از دغدغه‌های مالی و مادی داشته باشند؛ چراکه یکی از عوامل برزو خشونت‌های خانوادگی عدم توانایی والدین در تأمین نیازهای خانواده است.
روش‌های همدلی در خانواده چیست؟
در جامعه امروزی که خانواده‌ها در معرض تهدیدات فراوانی هستند که هر کدام از آن‌ها می‌تواند موجبات ایجاد خشونت میان اعضای خانواده را ایجاد کند، مقوله همدلی یکی از موضوعات بسیار مهم و تأثیرگذار در ایجاد رابطه عمیق میان اعضای خانواده خواهد بود. دارا بودن دانش و آگاهی در زمینه همدلی و چگونگی ایجاد آن در میان خانواده موضوعی بسیار مهم و تأثیرگذار است. در واقع می‌توان گفت که چگونگی ایجاد همدلی با اعضای خانواده نوعی هنر است که باید آن را کسب کرد.
امروز موضوع دستیابی به همدلی در برقراری روابط سالم و رشد مهارت‌های اجتماعی به شدت ضروری است. از طریق همدلی می‌توان تعارض‌های درونی، دردهای عاطفی و دنیای درونی فرد دیگر را به طور دقیق تجربه کرد. وقتی همدلی در میان اعضای یک خانواده وجود نداشته باشد، به هیچ وجه نمی‌توان یکدیگر را درک کرد. برخوردار بودن از آگاهی نسبت به چگونگی ایجاد همدلی در خانواده به ما کمک می‌کند تا مشکلات و خشونت‌های خانوادگی را با استفاده از همین شیوه به خوبی حل کنیم.
آگاهی‌بخشی به جامعه در رابطه با شیوه‌های مختلف دستیابی به همدلی و افزایش سطح معنویت و اخلاق در میان خانواده‌ها از طریق بازگشت به مبانی و اصول دینی و مذهبی از جمله مواردی است که منجر به ایجاد همدلی در میان اعضای خانواده خواهد شد. به طور حتم رسیدن به خانواده‌ای با آرامش و به دور از منازعات و خشونت‌های مختلف، نیازمند ایجاد همدلی است.
خانواده‌ها باید از چه روش‌هایی برای بیان احساس خود استفاده کنند؟ به نظر می‌رسد که زوجین (اعضای خانواده) در بیان احساسات خود دچار نوعی غرور هستند.
اگر در سطح یک خانواده، محبت و همدلی، معنویت و اخلاق و آگاهی از مهارت‌های ارتباطی لازم وجود داشته باشد، در این صورت بیان احساسات نیز امری راحت‌تر خواهد بود. اما زمانی که خانواده‌ها در معرض آموزش‌های لازم در این زمینه قرار نداشته باشند، در این مسیر مشکل ایجاد خواهد شد.
غرور فقط یکی از موانع ابراز احساسات است. غرور موجب می‌شود تا اعضای خانواده از والدین گرفته تا فرزندان نتوانند احساسات خود را به خوبی ارائه کرده و به خوبی به سایر افراد خانواده منتقل کنند که این مسئله خود موجبات بروز مشکلات فراوانی از لحاظ ناهنجاری‌های مختلف در میان خانواده و به تبع آن جامعه خواهد شد. غرور کاذب باعث می‌شود تا اعضای خانواده نتوانند احساسات خود را در درون خانواده بیان کنند و به دنبال راهی برای ابراز احساسات خود در خارج از فضای خانواده باشند که این مسئله نیز زمینه را برای ایجاد مشکلات و خشونت‌های خانوادگی فراهم می‌کند.