واکاوی ارزش‌گذاری به جایگاه مادری در گفت‌وگو با پژوهشگر حوزه جمعیت و خانواده
هنر ایجاد تعادل میان نقش‌های اجتماعی و خانگی زن
به گزارش «مبلغ» – زندگی زنان ایرانی در گذشته و خانواده‌های خود نسبت به زندگی یک زن خانه‌دار امروزی بسیار متفاوت و متمایز بود. زنان قدیمی نه جاروبرقی داشتند، نه لباسشویی و نه ظرفشویی اما جایگاه محکمی در خانه داشتند و به‌عنوان ستون خانه نقش خود را نه‌تنها در قالب همسر و مادر که این نقش را در قالب فامیل، نوه، خواهر و برادر به‌خوبی ایفا می‌کردند. اما هرچقدر که پای تکنولوژی به زندگی‌ها بیشتر باز شد این نقش کمرنگ‌تر و کم‌اثرتر شد. کار وقتی سخت‌تر شد که فرهنگ‌غربی از راه ماهواره و فضای مجازی به زندگی‌ها راه باز کرد. برخی با گمان این‌که زن خانه‌دار جایگاه اجتماعی خوبی ندارد، تصور کردند باید وارد محیط کار شد تا بتوان جایگاه خوبی برای خود پیدا کرد.
نگاه سنتی جامعه ایرانی، جامعه شرقی و جامعه اسلامی، اساسی‌ترین کار زن را تأمین آرامش در خانواده می‌داند و مناسب‌ترین مکان برای ایفای این نقش را خانه معرفی می‌کند؛ و این همان سنت ماندگاری است که هم فرهنگ مذهبی و هم فرهنگ ملی ما، آن را تقویت کرده است.
نگرش درست به نقش مادری
زن، منبع آرامش در خانواده است و برای این‌که آرامش زن حفظ شود، بی‌دلیل نباید زن را به خارج از خانه کشاند اما امروزه با شرایط اجتماعی جدید جامعه ما و رشد عقلانی و اجتماعی زنان، برای همان حفاظت زن در داخل خانه و آرامشی که باید در این خانه داشته باشد، این امکان به وجود آمده است که زن بتواند تا حدی که به حیثیت، آرامش، همسرداری، فرزندداری و خانه‌داری وی خللی وارد نشود، در اجتماع حضور پیدا کند. مشکلی که در این میان وجود دارد این است که ورود زن به جامعه و محیط کار، نقش مادری را کمرنگ کرده و این سبب شده که حتی برخی از آوردن فرزند خودداری کنند تا بتوانند نقش خود در جامعه را حفظ کنند.
ارزش‌گذاری به نقش مادری
صالح قاسمی، دبیر کارگروه سیاست‌گذاری جمعیت در گفت‌وگو با جام‌جم در خصوص ارزش‌گذاری به نقش مادری و رعایت شأن جایگاه مادری می‌گوید: «نگرش اجتماعی به زن در الگوی فرزندآوری و افزایش جمعیت تاثیر بسیار اساسی دارد. درحال‌حاضر بحث جایگاه اجتماعی به موضوع بسیار پراهمیتی برای بانوان تبدیل شده است.»
او یکی از شاخصه‌های جایگاه اجتماعی را ارزش‌گذاری به نقش زن به‌عنوان مادر می‌داند و ادامه می‌دهد: «این‌که جایگاه یک زن به واسطه نقش مادری یا همسری تببین شود یا این‌که یک زن با رفتارهای مردانه برای خودش جایگاه اجتماعی ایجاد کند، بسیار اهمیت دارد. هرچند که باید اینجا مطرح کرد که بسیاری از مراکز فرهنگی به این موضوع مهم توجهی نکرده و از آن غفلت کرده‌اند و درواقع سعی نکرده‌ایم که برای نقش مادری ارزش‌گذاری کرده و آن را به‌عنوان ارزش اجتماعی معرفی کنیم.»
قاسمی بر این نکته تاکید می‌کند که همین موضوع سبب شده است که زن به‌دنبال کسب جایگاه اجتماعی از خانواده فاصله گرفته و تلاش کرده این جایگاه را با کار بیرون از خانه برای خودش کسب کند. درواقع اتفاقی که در این میان رخ‌داده این بود که نتوانستیم تعادل قابل‌قبولی را میان نقش اجتماعی زن در جامعه با نقش مادری، همسری و فرزندی ایجاد کنیم.
کمرنگ‌تر شدن نقش زن به‌عنوان زن خانه‌دار
قاسمی با تاکید بر این‌که کمرنگ بودن نقش مادری در خانه و نگاه نه‌چندان مطلوب به نقش یک زن خانه‌دار درواقع سبب شده که برخی به‌دنبال این جایگاه اجتماعی با رفتارهای مردانه در جامعه باشند تا بتوانند آن هویتی که فکر می‌کنند از دست داده‌اند، دوباره برای خودشان احیا کنند.
این کارشناس جمعیت‌پژوهی بر این موضوع تاکید می‌کند که این نگاه مستقیم در میزان فرزندآوری و افزایش جمعیت نیز تاثیرگذار است و باید به این نکته اشاره کرد که کارکرد رسانه‌ها در این زمینه بسیار ضروری و مهم است؛ زیرا که با افزایش ارزش به نقش یک مادر خانه‌دار می‌توان کاری کرد که زن این ارزش‌ها را در خود احساس و فرزندآوری را به‌عنوان یک وظیفه مهم برای خانواده در ذهن تبیین کند.
ممانعت از تخریب جایگاه زن خانه‌دار
قاسمی معتقد است که شأن مادری و مادرانگی باید توسط نهاد‌های فرهنگی و متولی این امر تبیین شود. نباید اجازه دهیم که نقش زن خانه‌دار تخریب شود و نباید اجازه دهیم که زن برای پیدا کردن این نقش اجتماعی تلاش کند که با رفتارهای مردانه نقش خودش را ثابت کند. درواقع اتفاقی که در عصر ما در حال رخ‌دادن است همین است یعنی برخی زنان تصور می‌کنند که تنها در صورت حضور در جامعه و قبول کارهایی که گاهی مناسب آنها نیز نیست، می‌توانند جایگاه اجتماعی خود را پیدا کنند.
به اعتقاد این کارشناس، باید برای زنان در جامعه برنامه مناسب چیده شود زیرا در بسیاری از موارد زنان از نبود این تقشه‌راه به‌شدت آسیب دیده‌اند و در واقع بین نقش مادری، نقش همسری و نقش اجتماعی گیر کرده و وقتی نمی‌توانند تعادلی در این نیازها ایجاد کنند، دچار سردرگمی می‌شوند. درواقع بسیاری از زنان برای رسیدن به جایگاه اجتماعی از نقش مادری خود سر باز زده و این بزرگ‌ترین خطری است که نهاد خانواده را دچار چالش می‌کند.
او چاره این ماجرا را تکریم نقش مادر در خانواده می‌داند و تاکید می‌کند که باید زن در جایگاه مادر و همسر مورد تکریم قرار بگیرد تا این‌که تلاش کند با رفتارهای مردانه برای خودش جایگاه و ارزش پیدا کند.
منبع: روزنامه جام جم