اقناع سازی, شرط فرصت سازی از دهه هشتادی ها

به گزارش «مبلغ»، همه می دانیم که ایران کشوری است دارای پیشینه غنی، پویا، زنده و قوی در زمینه فرهنگ، دین و سبک زندگی ایرانی اسلامی به طوری  که در طول تاریخ، نسل های بی شماری را در خود پرورش داده است. ما توانستیم پس از پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، مولفه های فرهنگی و اجتماعی غنی و اصیل خود را در جهان و بین مردم کشورهای غربی و جامعه کنونی خود حفظ و ترویج کنیم و این ترویج باعث ایجاد ارتباط بین نسل های دهه شصت و هفتادی شد. شهید محسن حججی نمونه بارزی است که همگان فهمیدند شکل گیری چنین شخصیتی با  زنده نگهداشتن نام و یاد شهدا و ترویج باورهای دینی و تفکرات ارزشمند شهدا و فرهنگ ایثار و شهادت بین نسل گذشته و امروز شکل گرفت. برخی براین باورند که نه تنها بین نسل های پیش از انقلاب اسلامی شکاف عمیق نسلی ایجاد نشده بلکه پس از پایان دوران دفاع مقدس، نوجوانان و جوانان دهه هفتاد، هشتادی، برای دفاع از کشور اعلام آمادگی می کنند، اجرای سرود سلام فرمانده در سراسر ایران اسلامی توسط گروه های سنی مختلف، گویای این حقیقت مهم است که نه تنها شکاف بین نسلی ایجاد نشده، بلکه رابطه عمیقی بین نسل z و نسل های گذشته نیز وجود دارد. دکتر محمود مشفق، جمعیت شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت وگویی به سوالات ما درباره نسل z و زومرها پاسخ گفته است.

آقای دکتر، نظر  شما درباره  نسلی که  به  نسل  Z معروف  است چیست؟  و آیا  این نسل بر مدار الگوی  رسمی کشور کنش  می کند؟

اگر امروز گریزی به سطح جامعه بزنیم مشاهده می کنیم که برخی ارزش ها و باورهای دینی به خصوص موضوع پوشش رو به افول است. همه می دانند الگوی رسمی کشورمان در بین همه مردم جهان، الگوی فرهنگ ایرانی اسلامی است و ما بنا به دلایل درونی و بیرونی نتوانستیم این الگوها را در نسل های جدید جمعیتی نهادینه کرده و به آن عینیت ببخشیم. شاید یکی از علت های اصلی این مساله، وجود جذابیت های بصری و مادیگرایانه در فرهنگ غربی و ارزش ها، نگرش های غربی برای نسل z است که از طریق فضای مجازی، اینترنت و فناوری های نوین ارتباطی شکل گرفته است. در واقع وجود جذابیت های بصری، صنعت سرگرمی که پشت آن کارتل های بزرگ اقتصادی قرار دارند، در بستر فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به طور برنامه ریزی شده و هدفمند توانسته نسل z را  به خود جذب کند.

چه راهکارهایی را برای مقابله با هجمه های فرهنگی غرب در فضای مجازی برای نسل z یعنی همان نسل دهه های هفتاد، هشتاد و نودی در ایران پیشنهاد می کنید؟

واقعیت امر این است که ما هنوز نتوانستیم به طور موفقیت آمیز الگوی رسمی پیشرفت ایرانی اسلامی را برای نسل جدید که بخش قابل توجهی آنها همان نسل z در ایران است، بازنمایی، الگوسازی و عمومیت سازی کنیم. یکی از راه های مقابله با هجمه های فرهنگی غرب در جهت آگاهی بخشی به نسل z همان دهه هفتادی و هشتادی این است که باید فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی را از طریق اقناع سازی موثر در بین نسل های جدید نهادینه و درونی سازی کنیم. اقناع فکری برای نسل جدید (نسل z) خیلی مهم است، چون معمولا افراد در دوره جدید برای این که بخواهند چیزی را بپذیرند اول باید از نظر فکری و احساسی اقناع شوند. اقناعی که برای این نسل صورت می گیرد باید نسبت به گفتمان های رقیب، قوی تر و جذاب تر باشد. یعنی نسبت به روایت ها، فرهنگ ها و سبک زندگی غربی ها قوی تر و جذاب تر باشد. اگر چنین عمل نشود در اذهان عمومی به این معنی خواهد بود که ما در عرصه فرهنگ نتوانستیم به طور موفقیت آمیز برای نسل جوان امروز فرهنگ سازی کنیم. بنابراین ما باید به ابزارهای ارتباطی جدید یعنی فضای مجازی به عنوان یک فرصت جدید نگاه کنیم نه تهدید.

 چرا ترویج فرهنگ ایرانی اسلامی بین نسل z بسیار مهم است؟ 

ابعاد فرهنگی و تاثیر آن، برخلاف باور برخی، به احداث مراکز آموزشی و فرهنگی خلاصه نمی شود. گستره فرهنگ و کار فرهنگی از جزئی ترین فعالیت های فردی تا جدی ترین مسئولیت های اجتماعی کشیده شده است و به تعبیر رهبر معظم انقلاب، فرهنگ از اقتصاد هم مهم تر است. اصلاح فرهنگ عمومی از همه کارها مهم تر است؛ چون این کار، محور همه کارهای دیگر است. باید در فرهنگ و اخلاق عمومی مردم، روز به روز تحولاتی مثبت صورت گیرد و پیشرفت حاصل شود. زیرا فرهنگ یک ملت است که می تواند آن ملت را پیشرفته، عزیز، توانا، عالم، فناور، نوآور و دارای آبروی جهانی کند. ما با وجود فرهنگ غنی ایرانی اسلامی همه چیز داریم. این فرهنگ غرب است که چیز با ارزشی برای جوامعی چون جامعه ما ندارد زیرا عناصر فرهنگی این جوامع مختص خود آنهاست و با تاریخ و پیشینه فرهنگی ما همخوانی و سازگاری ندارد.

​​​​​​ شکاف نسلی بین نسل z و نسل های گذشته چقدر می تواند برای جامعه و کشورمان خطرساز باشد؟

ما باید زمینه را طوری برای این نسل فراهم کنیم تا همه افراد جامعه در زیر یک چتر فرهنگی واحدی قرار گیرند در آن صورت است که می توانیم این نسل را با نسل های گذشته همراه کنیم اما اگر این امر صورت نگیرد جامعه دچار دوقطبی شدن نسلی خواهد شد. به این معنی که یک قطبی مسیر و راهی را که خودش می داند را در پیش می گیرد و قطب دیگر هم در راستای فرهنگ رسمی کشور یعنی ایرانی اسلامی قدم خواهد گذاشت و این مساله مشکل ساز خواهد شد. چنانچه دیدیم در اغتشاشات اخیر بخش هایی از نسل z تحت تاثیر هجمه ها و هیجانات خارجی ها قرار گرفت و در راستای اهداف شوم آنها حرکت کرد. ما باید از دوقطبی شدن در بین نسل z و نسل های گذشته جلوگیری کنیم و نباید بگذاریم این دوقطبی شدن شکل بگیرد چون هم به ضرر همه نسل هاست و هم به ضرر منافع کشور خواهد بود.

*** آینده نسل دهه هفتادی، هشتادی و نودی در ایران

آینده این نسل بستگی به سه نوع تعامل دارد؛ یکی نحوه تعامل فرهنگ رسمی ایرانی اسلامی با این نسل است و این که چگونه نسل z می تواند با این فرهنگ تعامل کند و این تعامل به چه صورتی باید شکل بگیرد و به چه سمت و سویی برود. دوم تعامل این نسل با فرهنگ جامعه جهانی است این که چطور این نسل بتواند با فرهنگ غرب تعامل فعلانه و نه منفعلانه پیدا کند و سوم این که ما چگونه می توانیم فرهنگ غنی ایرانی  اسلامی را با استفاده از راهکارهای مناسب در فضای مجازی الگوسازی کنیم و به آن عمومیت ببخشیم. جالب است بدانید این نسل، تغییرات هویتی بی شماری داشته است. ما اگر مساله را به صورت گسترده در نظر گرفته و همه نسل ها را زیر یک چتر فرهنگی حمایتگرانه ببینیم این نسل می تواند احیا شود ولی اگر بخواهیم انفکاک ایجاد کنیم به تدریج عده ای با فرهنگ های بیگانه انس گرفته و از فرهنگ غنی کشور فاصله خواهند گرفت. بنابراین همه مسئولان و دلسوزان فرهنگی باید برای زنده کردن   ومحافظت  از نسل Z تلاش کنند. ما اگر بتوانیم یک شمولیت، یک عام گرایی و یک هویت بخشی برای این نسل داشته باشیم، می توانیم بگوییم موفق عمل کرده ایم. در واقع نسل امروز را طوری می توان هدایت کرد که در جهت منافع کشور و فرهنگ سنتی و مذهبی ما حرکت کند، ولی اگر دایره شمولیت و دربرگیرندگی خودمان را از این نسل محدود بکنیم، این نسل جدید با نسل پیشین و حتی فرهنگ ایرانی اسلامی فاصله خواهد گرفت.

منبع: روزنامه جام جم