گزارشی از آسیب جسمی و روانی فضای اینترنت بر بچه ها: توپ در زمین خانواده هاست

به گزارش «مبلغ» به نقل از روزنامه جام جم – در دوره ای قرار داریم که آمار زیادی از بچه ها یا یک گوشی هوشمند یا تبلت در دست دارند. نمی توان تصور کرد یک کودک رشد کند و مدرسه برود و وارد دانشگاه شود، اما شبکه جهانی اینترنت را نشناسد. نمی توان ادعا کرد که در حال پیشرفت هستیم اما با فناوری جدید که با سرعت رو به جلوست، آشنا نباشیم و از کنار آن بی تفاوت عبور کنیم.  اما این دنیای بی در و پیکر فضای مجازی آن قدر وسعت دارد که اگر روش صحیح برخورد با آن را ندانیم، این ما هستیم که متضرر بزرگ قلمداد خواهیم شد.

اثرات مثبت فناوری های نوین در کیفیت زندگی ما بر کسی پوشیده نیست اما در صورت مدیریت نادرست ممکن است تاثیرات منفی زیادی بر زندگی کودکان و نوجوانان بگذارد که این موارد در دراز مدت هم قابل جبران نخواهدبود. به باور بسیاری از کارشناسان در کنار این که وقتی بچه برای مدت طولانی از روز پای رایانه می نشیند در سایر فعالیت های تحصیلی ارتباطی و اجتماعی دچار عقب ماندگی می شود، بیماری های جسمی نیز می تواند کودک را تهدید کند.

 اضطراب و استرس؛ زاییده فضای مجازی

دکتر خان بابایی، روان شناس کودک و مسئول بخش روان شناسی بیمارستان مفید بر این باور است که در جامعه کنونی خانواده بسیار اهمیت دارد و خانواده در واقع باید محل امن و مامن کودکان به شمار برود. وی می گوید: «توصیه همیشگی ما به خانواده ها این است آنچه را باعث اضطراب در کودکان می شود، به آنها منتقل نکنیم.»

او بر این باور است که فضای مجازی تا حدود زیادی می تواند به بچه ها استرس وارد کند اما هر آنچه به بچه ها می گذرد، نباید به گردن فضای مجازی بیندازیم. خان بابایی تاکید می کند:«تلاش ما به عنوان متخصص روان کودک، این است که کودکانی شاد داشته باشیم. حتی بر این باوریم که داستان های کودک باید پایان شاد داشته باشد و این چیزی است که در فضای مجازی می تواند برای کودکان استرس زا باشد؛ زیرا برخی برنامه ها و انیمیشن ها پایانی ناخوشایند دارند.»

او با تاکید بر این که فضای مجازی یکی از محیط هایی است که می تواند به بچه ها استرس بدهد و افسردگی را در آنها تشدید کند، ادامه می دهد: «گاهی اضطراب و افسردگی می تواند خودش را به صورت مشکلات جسمی در کودکان نشان دهد. به عبارتی اینها علائم روانی است که خودش را به صورت بیماری های جسمی نشان می دهد، مثل دل درد و تهوع و استفراغ. این بیماری ها می توانند واقعی باشد اما ریشه روانی دارد و وقتی با خانواده مصاحبه می کنیم، می بینیم کودک در فضای مجازی بدون نظارت والدین به گشت و گذار پرداخته است.»

بچه های شاد، روانی سالم تر دارند

به اعتقاد این روان شناس، یک کودک وقتی شاد خواهدبود که فکر سالمی داشته باشد. در واقع فکر، احساس و رفتار کودک با محیط اطرافش شکل می گیرد. وقتی کودک رفتارش را به صورت دل درد نشان می دهد باید بررسی کرد الان چه حسی دارد و پشت آن چه فکری هست. خان بابایی توضیح می دهد در چنین مواقعی اول فکر را تغییر می دهیم. وقتی فکر تغییر کند، احساس تغییر و رفتار کودک نیز به دنبال آن تغییر می کند.

وی با تاکید بر این که فضای مجازی نکات مثبت زیادی دارد که خانواده ها باید تمرکز خود را روی آن بگذارند، ادامه می دهد: «همه چیز در فضای مجازی منفی نیست. ما در حال حاضر در دوران پسا کووید قرار داریم. در واقع در دوران کرونا خانواده ها مجبور بودند برای استفاده از آموزش های مدرسه گوشی هوشمند یا تبلت در اختیار کودکان قرار دهند.»

کرونا و همه گیر شدن تلفن همراه در بین بچه ها

موضوعی که این متخصص روان کودک به آن اشاره می کند، این است که در دوران کرونا نقش مادر کمی تغییر کرد و والد به آموزشگر نیز تبدیل شد که این ماجرا سبب شد نقش مادری کمی کدر شود.  در واقع فضای مجازی که باید در این میان تسهیلگر می بود و روابط مادر و کودک را تا حدودی بهتر می کرد، نقش منفی بازی کرد و مشکلاتی را با خود به همراه آورد.  او بر این اعتقاد است که بچه ها در دوران کرونا ناخواسته به دام فضای مجازی افتادند و هیچ گریزی از آن وجود نداشت و حالا هم پس از طی این دوران، نمی توان از بچه ها خواست فضای مجازی را به یکباره ترک کنند و دسترسی را برایشان محدود کنیم.  خان بابایی توضیح می دهد: «همه چیز نسبی است و نباید همه رفتار منفی کودک را به فضای مجازی نسبت دهیم. فضای مجازی نکات مثبت زیادی هم دارد که باید آنها را تشخیص و تقویت کنیم.»

رفتار پدر و مادر گاهی محرک رفتار بد فرزندان است

خان بابایی می گوید: «اگر کودک دچار مشکل رفتاری می شود باید به جنبه های مختلف توجه کنیم؛ گاهی رفتار پدر و مادر تقویت کننده رفتار بد در کودک است. در حالت کلی ما نمی توانیم مدرسه و رفتار گروه همسالان را از کودک بگیریم. نمی توانیم منکر این شویم که گاهی این رفتار ما است که رفتار بد کودک را تقویت می کند و ما برای آن که خودمان را از این مسائل مبرا کنیم همه گناه ها را بر گردن کودک می اندازیم.» خان بابایی با اشاره به این که این خانواده است که باید نقاط مثبت و منفی فضای مجازی را بشناسد و به کودک آموزش دهد، تاکید می کند: «نکات منفی را نمی توان به کلی حذف و به کودک تحکم کرد از برخی شبکه ها استفاده نکند، بلکه این کار باید در سایه آموزش و با آرامش صورت بگیرد. اگر والدین بتوانند نکات منفی رفتاری خود را کم یا حذف کنند قطعا بچه ها نیز راحت تر با آنها ارتباط گرفته و از فضای مجازی دورتر می شوند.»