صراط مستقیم چگونه نصیب ما می‌شود؟

به گزارش «مبلغ»، حجت‌الاسلام تاتلاری – کارشناس مسائل دینی و مذهبی- در گفت‌وگو با ایسنا درباره اهمیت واقعه عاشورا و زمینه‌سازی آن برای ظهور گفت: از خصوصیات حضرت اباالفضل علیه السلام قرار گرفتن در صراط مستقیم است. اگر ما بخواهیم این خصلت را از باب الحوائج یاد بگیریم باید چه کنیم؟ چگونه می‌شود که انسان در راه راست الهی قدم گذارد؟ راه رسیدن به صراط مستقیم چیست؟

۱- بندگی و اطاعت از پروردگار

این کارشناس مسائل دینی تاکید کرد: هرکه می خواهد در راه خدا قدم بردارد و به سعادت دنیا و آخرت دست یابد،‌ قرآن کریم می‌فرماید اولین شرط قرار گرفتن در این راه، اطاعت و بندگی کردن پروردگار است. «و أن اعبدونی هذا صراطٌ مستقیم» و مرا پرستش کنید (اطاعت کنید) که این راه مستقیم است.

وی ادامه داد: اولین معنای صراط مستقیم اطاعت و بندگی خداوند است. اینکه انسان در چارچوب دستورات الهی گام بردارد. هر سخنی که می‌گوید هر کاری که انجام می‌دهد، هر رفتاری که از او سر می زند مطابق با دستورات خداوند باشند شاید در زندگی روزمره برای من و شما زیاد اتفاق بیفتد که برخی از اعمال و رفتارمان با اطاعت و بندگی خدا در تعارض باشد و کسی بخواهد در صراط مستقیم قرار گیرد، هر زمان و مکانی که دید خواست خودش با خواست و دستور پروردگار تعارض دارد، خدا را کنار نمی‌گذارد و به خواست خودش عمل کند، بلکه تحت هر شرایطی مطیع اوامر الهی است.

حجت‌الاسلام تاتلاری یادآور شد: قرآن کریم و دین مبین اسلام مکرر در مکرر سفارش به احترام از پدر و مادر می‌کنند. رسول مکرم اسلام می‌فرمایند «رضی الرب فی رضی الوالدین و سخط الرب فی سخط الوالدین» رضایت خدا در سایه رضایت والدین و خشم خدا در سایه خشم پدر و مادر است. اما همین قرآن و اسلام می‌فرمایند تا جایی مطیع پدر و مادرت باش که در چارچوب اطاعت خداوند است، اما اگر زمانی اطاعت از آنان موجب نافرمانی از پروردگارت می‌شود دیگر فرمانبردار آنان نباش. «و إن جاهداک علی ان تُشرک بی ما لیس لک به علمٌ فلا تُطعهما و صاحبهُما فی الدنیا معروفاً» و هرگاه پدر و مادر، تو را بر شرک به خدا وادار می کنند که از آن آگاهی نداری از ایشان اطاعت مکن ولی با آنان در دنیا به طرز شایسته‌ای رفتار کن.

به گفته این کارشناس مسائل مذهبی هر کسی که اطاعت غیرخدا کند و یا به خاطر منافع خود، دست از فرمانبرداری پروردگارش بردارد، به طور حتم از صراط مستقیم خارج است.

بدبخت ترین افراد کیست؟

حجت‌الاسلام تاتلاری بیان کرد: لذا رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید «شرالناس من باع آخرته بدنیاه» بدترین مردم کسی است که آخرتش را به دنیایش بفروشد. بدترین افراد کسانی هستند که زندگی جاوید آخرت را به چند روز زندگی فانی دنیا بفروشند برای آسایش و رفاه زودگذر دنیا به نافرمانی و معصیت خداوند روی بیاورند. یا رسول الله بدتر از این هم شخصی وجود دارد. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم در ادامه می فرماید «و شر من ذلک من باع آخرته بدنیا غیره» بدتر از او کسی است که آخرت خود را برای دنیای دیگران بفروشد.

وی بیان کرد: من دروغ بگویم، برادرم به نفعی برسد، من مال حرام جمع‌آوری کنم، فرزندانم در رفاه باشند. من تهمت بزنم، رفیقم به سود و پیشرفتی دست یابد. به خاطر دنیای دیگران حاضر شوم نافرمانی خدا کنم و آخرت خود را ویران سازم. عمروعاص برای حکومت معاویه نافرمانی خداوند می‌کند و برابر امیرالمؤمنین علیه السلام قرار می گیرد.

این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: عبیدالله بن زیاد برای شادی یزید برای برآورده شدن خواسته‌های یزید دستور به بستن آب بر روی فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می‌دهد. حکم به قتل و جدا گردیدن سر سیدالشهداء می‌دهد. زمانی که اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام را به شام و نزد یزید آوردند. یزید برای نشان دادن برتری خود و جلب توجه مردم، به خطیبی دستور دارد به منبر رود تا از معاویه و یزید و فضایل نداشته آنان سخن گوید و به امیرالمؤمنین علیه السلام و اباعبدالله الحسین علیه السلام اهانت کند. وقتی این خطیب شروع به سخنرانی کرد، امام سجاد علیه السلام از جا بلند شد و فریاد زد «ویلک ایها الخطیب! اشتریت مرضاه المخلوق بسخط الخالق» وای بر تو ای خطیب! خشنودی مخلوق را به خشم خالق (خداوند) خریدی؟ تو برای اینکه به چند سکه طلا و یا مقام و ریاستی دست پیدا کنی حاضری از چارچوب اطاعت خداوند خارج شوی؟ شادی و رضایت یزید را بر خشنودی خداوند ترجیح می‌دهی و برای کسب رضایت حاکم ستمگر، عذاب الهی را برای خودت بخری؟

حجت‌الاسلام تاتلاری ادامه داد: این گونه افراد گمان می کنند، به جایی رسیده‌اند و دستاورد مهم و عظیمی برای خویش فراهم کرده‌اند، فکر می‌کنند حال، که دنیای خود را به هر قیمتی تأمین کرده‌اند، به نهایت موفقیت و منفعت، دست پیدا کرده‌اند. در حالی که قرآن کریم می فرماید این، جز خیالی محال و فکری باطل، چیز دیگری نیست. گمان می‌کنند سود برده‌اند در حالی چیزی جز ضرر عایدشان نمی‌شود. «اولئک الذین اشترو الضلالهَ بالهدی فما ربحت تجارَتُهم» آنان کسانی هستند که هدایت را به گمراهی فروخته اند و این تجارت آنها سودی نداده است.

۲- اعتدال و میانه روی

وی خاطرنشان کرد: دومین راه قرار گرفتن در صراط مستقیم، میانه‌روی در کارها است. اینکه انسان در تمامی زمینه‌های زندگی از افراط و تفریط، پرهیز کند و همواره در همه امور معتدل و میانه رو باشد. حضرت امام حسن عسکری علیه السلام می‌فرماید «صراط المستقیم فی الدنیا فهو ما قصر عن الغلو و ارتفع عن التقصیر». کسی که در راه خدا گام برمی‌دارد و طبق دستورات پروردگار و دین الهی عمل می‌کند، در نتیجه از تندروی و یا کندروی، از غلو یا تقصیر، از افراط و تفریط به دور است و در همه امور اعتدال دارد. چون اسلام دین اعتدال است و یک مسلمان و مومن حقیقی نیز معتدل و میانه رو است. قرآن مجید در معرفی امت اسلام می فرماید: «و کذلک جعلناکم امةً وسطاً» و بدین گونه شما را امتی میانه قرار دادیم. و نبی‌مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در توضیح این آیه فرمود: یعنی مسلمانان امتی معتدل و میانه رو می‌باشند.

این کارشناس مسائل مذهبی ابراز کرد: فردی که قدم در صراط مستقیم می‌گذارد، در عقایدش، در عبادتش، در مسائل اقتصادی، در ارتباط با سایرین و… از اعتدال خارج نمی‌شود و به افراط و تفریط دست نمی‌زند. به قول معروف: نه به این شوری شور، نه به آن بی نمکی.

الف) اعتدال در عقیده

حجت‌الاسلام تاتلاری اظهار کرد: گروهی در معتقدات خود آن چنان دچار افراط و زیاده روی می‌شوند که از روی شدت علاقه و محبت و درک و فهم ناکافی، پیشوایان دینی خویش را که نمایندگان خدا هستند و در درجه اول بندگان خداوند می‌باشند، تا سر حد خدایی بالا می‌برند و در نتیجه کارهایی از آنان سر می‌زند که از محدوده دین خارج است. این در حالی است که ائمه اطهار علیهم السلام با این گونه افراد به شدت برخورد و آنان را از این کار نهی می‌کردند. امام حسین علیه السلام می فرماید «احبونا بحب الاسلام، فان رسول الله قال: لا تعرفونی فوق حقی فان الله تعالی اتخذنی عبدا قبل ان یتخذنی رسولا» ما را به عشق اسلام دوست بدارید زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: مرا بیش از آنچه سزاوارم معرفی نکنید، چرا که خداوند متعال پیش از آنکه مرا به رسالت برگزیند به بندگی برگزید. نقطه مقابل نیز افرادی هستند که در عقاید خویش دچار تفریط شده و به دشمنی با رهبران دینی و انحراف در راه روشن صحیح و حقیقی اسلام می‌پردازند.

وی افزود: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در همین راستا می‌فرماید «صنفان من امتی لا نصیب لهما فی الاسلام: الناصب لاهل بیتی حربا و غال من الدین ما رق منه» دو گروه از امت من هستند که بهره از اسلام ندارند، کسانی که در برابر اهل بیتم پرچم دشمنی برافرازند و کسانی که در دین غلو کنند و پا از مرز آن بیرون گذارند. و امیرالمؤمنین علیه السلام برای دوست و دشمن حجت را تمام می فرماید «هلک فیّ رجلان: محب غال و مبغض قال» در مورد من دو نفر به هلاکت افتادند: دوست افراطی و دشمن کینه توز.

ب) میانه‌روی در اقتصاد

این کارشناس مسائل دینی بیان کرد: مسلمانی که از افراط و تفریط به دور است، در مسائل اقتصادی خویش مانند تولید، مصرف، انفاق کردن و .. نیز میانه‌روی می‌کند. برطرف کردن نیاز دیگران و انفاق از جمله امور باارزشی است که همواره مورد تأکید قرآن و ائمه معصومین علیهم السلام قرار گرفته است. قرآن کریم برای کسانی که در راه خدا انفاق می‌کنند مثال بسیار زیبایی را بیان می‌کند «مثلُ الذین یُنفقون اموالهم فی سبیل الله کمثلٍ حبهٍ انبتت سبع سنابل فی کل سُنبله مائهُ حبهٍ و اللهُ یضاعفُ لمن یشاءُ والله واسعٌ علیم» کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند همانند دانه ای است که از یک دانه هفت خوشه بروید و در هر خوشه صد دانه باشد و خداوند آن را برای هر کسی بخواهد دو یا چند برابر می‌کند و خدا (از نظر قدرت و رحمت) وسیع و به همه چیز داناست. یعنی هرکس که در راه خدا از اموالش انفاق کند در نامه اعمال او هفتصد برابر نوشته می‌شود و اجر و پاداش فراوان دارد اما قرآن می‌فرماید «الذینَ إذا انفقوا لم یُسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قواماً» بندگان خدای رحمان کسانی هستند که چون انفاق کنند نه ولخرجی کنند و نه تنگ می‌گیرند و میان این دو روش حد و وسط را برمی‌گزینند.

وی ادامه داد: در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم مردی از انصار از دنیا رفت و مسلمانان جنازه او را تشییع و در قبرستان بقیع دفن کردند. بعد از مراسم دفن، کسی عرض کرد: یا رسول‌الله عجب انسان سخاوتمند و خوبی بود؟ پیامبر فرمود: مگر چه کاری انجام داده که این چنین او را مدح می‌کنی؟ عرض کرد: یا رسول الله، تمام اموال خود را در راه خدا انفاق کرد و از دنیا رفت در حالی که هیچ چیزی از خود باقی نگذاشت. رسول اکرم فرمود: این بنده خدا زن و بچه نداشت؟ عرض کرد چرا، اتفاقاً اولاد زیادی دارد و برای زن و فرزند خود چیزی نداشت که به ارث بگذارد چون همه دارایی‌اش را انفاق کرده بود. نبی‌مکرم اسلام فرمودند «اما انی لو علمته ما ترکتکم تدفنونه مع اهل الاسلام» اگر می دانستم او را در قبرستان مسلمانان دفن نمی‌کردم. اموالش را انفاق کرده و آن وقت کودکان خود را محتاج و نیازمند به مردم کرده است.

ج) اعتدال در روابط اجتماعی

به گفته این کارشناس مسائل مذهبی انسانی که در صراط مستقیم گام برمی‌دارد در روابط اجتماعی خود نیز دارای اعتدال است. امام صادق علیه السلام برای میانه روی در ارتباط با سایرین این چنین معیاری را بیان می‌فرماید «یابن جندب لا تکن فظاً غلیظا یکره الناس قربک و لا تکن و اهنا یحقرک من عرفک» ای پسر جندب نه آنچنان تندخو و سنگدل باش که مردم از نزدیکی و ارتباط با تو بیزار باشند و نه آنچنان نرم و سبک باش که آشنایان تو را خوار و ذلیل به شمار آورند.

حجت‌الاسلام تاتلاری تاکید کرد: پس اعتدال و میانه‌روی از ضروریات دین اسلام، سنت و روش رسول و ائمه معصومین علیهم السلام و یکی از راه های رسیدن به راه راست الهی است.

۳- ولایت مداری

وی بیان کرد: سومین راه دستیابی به صراط مستقیم، ولایت و پیروی از امیرالمؤمنین علی علیه السلام و امامان پس از آن حضرت است. حضرت امام جعفر صادق علیه السلام درباره معنای صراط مستقیم می‌فرماید «هوالطریق الی معرفه‌الله و هما صراطان، صراط فی الدنیا و صراط فی الاخره فاما الصراط الذی فی الدنیا فهو الامام المفروض الطاعه من عرفه فی‌الدنیا و اقتدی بهداه مر علی الصراط الذی هو حبس جهنم فی الاخره» آن راه شناخت خداوند است و دو گونه می‌باشد: صراطی در دنیا و صراطی در آخرت، صراط دنیا همان امامی است که اطاعتش واجب است، هرکه در دنیا او را بشناسد و از راهنمایی‌هایش پیروی کند، از صراط آخرت که پلی است بر روی دوزخ بگذرد.

این کارشناس مسائل دینی گفت: امام صادق(ع) در بیانی دیگر می فرماید «الصراط المستقیم امیرالمؤمنین علی علیه السلام» راه راست امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام است. لذا ما در زیارت جامعه کبیره هم می‌خوانیم: «انتم الصراط الاقوم» شما راه راست الهی هستید. هرکه در راه ولایت علی علیه السلام و ائمه اطهار علیهم السلام قرار گرفت، به طور حتم در صراط مستقیم قدم گذارده است و سعادتمند دنیا و آخرت می‌باشد. چرا که امام ششم می‌فرماید «انا وشیعتنا هدینا الصراط المستقیم» ما و شیعیانمان به صراط مستقیم هدایت شدیم.